ژیلبرت لازار : (Gilbert Lazard):
زیلبر لازار در چهارم فوریه 1920 در پاریس از مادر زاده شد پس از تحصیلات ابتدائی ومتوسطه در اکول نرمال سوپریور پاریس و موسسه ملی زبانهای شرقی پاریس به تحصیلات دانشگاهی پرداخت ودر 1948 فارغ التحصیل گردید وپایان نامه دکتری خودرا رساله «شکل گیری زبان فارسی » برگزید. از سالهای 1958تا 1966 استاد زبان فارسی در همان موسسه بود. در سال 1969 به دانشگاه پاریس منتقل شد وبه سمت مدیریت گروه شرق شناسی و موسسه مطالعات ایرانی مشغول بود ودر ضمن تدریس هم می‌کرد. در سال 1972به مرکز پزوهشهای علمی فرانسه راه پیدا کرد و به سمت محقق ومدیر گروه های پژوهشی حوزه زبانهای ایرانی برگزیده شد. در این مدت به عضویت فرهنگستان کتیبه شناسی و زبانهای باستانی , انجمن زبانشناسی پاریس هم در آمده بود. سرانجام در 1395 به عضویت افتخاری فرهنگستان زبان وادبیا ت فارسی ایران پذیرفته شد (1).
این مستشرق فرانسوی که در حال حاضر 97 سال دارد. در پاریس زندگی می‌کند وچندی قبل هیات امناء بنیاد موقوفات مرحوم دکتر محمود افشار یزدی برای تجلیل از این خاور شناس فرانسوی او را شایسته اهدای جایزه دانست و چون ایشان با داشتن سن بالا سفر به ایران ودریافت جایزه برایش مشکل بود، به همین علت این جایزه در تاریخ 13 تیرماه سال جاری توسط آقای دکتر مصطفی محقق داماد در خانه فرهنگ ایران در پاریس طی جشنی بایشان تقدیم گردید. این مراسم از سال 1368 به پیشنهاد شادروان ایرج افشار فرزند دکتر محمود افشارواقف موقوفات برگزار می‌شود و هرسال از دانشمندان وخاورشناسانی که پژوهش‌هائی در باره زبان وفرهنگ ایران چه ایرانی و چه غیر ایرانی تجلیل می‌نماید و لوح یاد بود و فرش دستباف نائین مزین بنام گیرنده جایزه به او تقدیم می‌نمایند. یکسال یکی از دانشمندان ایرانی و یکسال بعد کسی از خاورشناسان خارجی مورد بزرگداشت قرار می‌گیرند. بجاست از آثار استاد ژیلبر لازار اعم از مقاله و کتاب مربوط بایران به کوتاهی در این جا یاد شود:
1-دستور زبان فارسی . ترجمه خانم مهستی بحرینی چاپ تهران انتشارات هرمس 1384. 2-شکل گیری زبان فارسی. ترجمه خانم مهستی بحرینی تهران 1384 همان ناشر.3- فرهنگ فارسی – فرانسه به همت مهدی قوامی نژاد انتشار ازانتشارات فرهنگ نما.4- دستور زبان فارسی معاصر. تصحیح ژان ریشار و خانمها رخساره حشمتی و رخساره سامولیان منتشره از طرف فرهنگ معاصر.5- بررسی وزن شعر ایران (مجموعه مقالت )ترجمه لیلا ًضیاء چاپ هرمس 1395-6- صد ویک رباعی خیام بزبان فرانسه انتشارات هرمس در تهران .7-رباعیات حکیم عمر حیام بزبان فرانسه انتشار از کتاب پارسه .8-ریخت شناسی فعل در زبان سیستانی بزبان فرانسه .9- مشارکت در تاریخ ایران چاپ دانشگاه کامبریج انگلستا ن (2).
مقالات ژیلبر لازار به نقل از پرتال جامع علوم انسانی باین شرح است .1-پهلوی وپهلوانی .2-آثار صادق هدایت بخش اول .3- آثار صادق هدایت بخش دوم .4- وزن شعر پارسی .5- دورساله پزشگی از سده چهارم هجری بزبان فارسی. 6- اگر آن ترک شیرازی ...7- درباره قواعد جمع در اسمیه های فارسی در قرن چهارم هجری .8- چند سند تاریخی راجع به روابط ایران وفرانسه در زمان فتحعلیشاه قاجار.9- لهجه شناسی فارسی از روی متون سده های 10و11 میلادی.(3). 10- تاریخ زبان فارسی (بزبان فرانسه) مندرج در مجموعه مقالات اهدائی به مینورسکی .(4)سایت فرهنگ امروز.11- در باره دری یا زبان فارسی .12-ابوشکور بلخی .13- زبان فارسی میانه .14- ابوالموید بلخی. 15- درباره امیل بنوینیست. مقاله های11تا 15 به زبان انگلیس در دانشنامه ایرانیکا (5). ژیلبر لازار مقدمه ای هم برای کتاب (زبانهای ایرانی ) نوشته وتحقیق یوسیف م اُرانسکی خاورشناس روسی نوشته و هم بدستور او بوده که کتاب مزبور به زبان فرانسه ترجمه شده است.
امیل بنونیست (Emile Benveniste ):
خاورشناس معروف فرانسوی متولد در 27 مارس 1902 در شهر حلب سوریه که در آن زمان تحت تساط دولت امپراطوری عثمانی بود و متوفی در 3 اکتبر 1976 در پاریس . پس از تحصیلات مقدماتی پدرش اورا به مارسی فرانسه فرستاد تا در الهیات ادامه تحصیل بدهد ولی با خاورشناس فرانسوی انتوان میله (Antoine Mileittel) آشنا شد که وی بنونیست را به رشته خاورشناسی رهنمون گردید. لذا ابتدا در دانشگاه سوربن به رشته زبان شناسی پرداخت و بعد به دانشگاه کلژدوفرانس (College De France) منتقل و بعد از مدتی استاد زبانشناسی در همان دانشگاه گردید. در ضمن جستجوهائی درجستاروضعیت اسامی در زبانهای هند واروپائی پرداخت. وی تا سال 1969 درسمت استادی کلژدوفرانس باقی بود که در آن سال بازنشسته گردید. از سال 1969تا 1972 رئیس موسسه بین المللی مطالعات سامی بود. بیشتر معروفیت او در باره پارسی میانه، دستور زبان اوستائی، واژه ها واصطلاحات زبان فارسی باستان، ریشه شناسی زبانهای ایرانی است. وی تحقیقاتی هم در باره زردشتی گری و آئینهای مانی، زروان باوری، جامعه شناسی طبقاتی ایران، وام واژهای ایرانی در زبان ارمنی و زبان سغدی انجام داده است. از نظریات بدیع او یکی این است که تا زمان او خاورشناسان از ایرانی وانیرانی گمان نمی‌کردند که منظومه (ایاتکار زریران = یادگار زریران) اصلش به شعر بوده و این بنونیست بوده که بدلائل علمی وزبان شناسی ثابت نمود که اصل این کتاب به شعر هشت هجائی بوده و از زمان اشکانیان است که در دوره ساسانیان به علت باز نویسی و تغییر در عبارات وجملات حالت شعری خودرا از دست داده و بصورت نثر پهلوی ساسانی در آمده است (6). در یکی از سایتهای اینترنتی در باره امیل بنویست نوشته‌اند: "امیل بنونیست درعالم خاورشناسی پژوهش‌های ایران شناسی، بعلت خدمات ذی‌قیمتش به فرهنگ وتمدن ایرانی، سر‌آمد بسیاری از خاورشناسان فرانسوی است". اولین اثر او ویرایش و افزودن مطالبی بر کتاب استادش آنتوان میه بود که در 931 م (1310شمسی) آنرا چاپ ومنتشر کرد. از سال 1937 جانشین او در کلژدوفرانس شد وتا سال 1969 در این مقام خدمت می‌کرد که بازنشسته شد.(7). بر طبق نوشته کتاب ایران شناسان وادبیات فارسی امیل بنونیست از یک پدر روحانی اهل شام بدنیا آمد. وی در سال 1920 در سن هجده سالگی به عضویت انجمن زبان شناسی پاریس نائل گردید و درسال 1928 برای مطالعات زبانهای پامیر عازم افغانستان شد و درسال 1944از طرف انجمن ایران شناسی فرانسه به تهران آمد و دانشگاه تهران به او دکترای افتخاری اهدا نمود. امیل بنونیست در بسیاری از انجمن های خاورشناسی دنیا عضویت داشت واز چند دانشگاه کشورهای دیگر دکترای افتخاری هم دریافت نمود. متاسفانه وی در سال 1969 دچار سکته مغزی شد و چند سال بعد درگذشت. از 591 مقاله او 291 مقاله تحقیقی در زمینه زبان و تمدن وفرهنگی ایران بزرگ و 300مقاله در نقد کتابهای خاورشناسی است (8). طبق نوشته ویکی پدیا آثارش بدین شرح است.
آثار ونوشته‌های امیل بنوینیست :
1- طرح دستورزبان سغدی 1929. 2- دین ایرانی بر پایه متون معتبر یونانی 1929. ترجمه فارسی توسط دکتر بهمن سرکاراتی چاپ چهارم انتشارات قطره 1393. 3- ورتره و ورثر غنه (پژوهشی در باره اسطوره شناسی هند وایرانی )1934 .4- مصادر اوستائی 1935. 5- مبانی ساخت نامها درزبانهای هند وایرانی .1935 .6- مغ ها در ایران باستان .1938-7- متون سغدی 1940. 8- اسم فاعل واسم مصدر در زبانهای ایرانی .1948. 9- تحقیقاتی در زبان آسی 1959. 10-زبان هیتی و زبانهای هند وایرانی 1962. 11- عناوین واسامی خاص در زبانهای ایران باستان .1966. 12- مشکلات اصلی زبان شناسی 1966. 13- جامعه وزبان هند واروپائی 1969. 14زبان ,سخن و جامعه 1969. 15- واژگان ونهادهای هند واروپائی 1969.(9). 16- دستورزبان فارسی از آنتوان میه ویرایش و افزایش از امیل بنونیست 1931. یک مقاله بنونسیت در صفحه31تا37کتاب مجموعه مقالات تحقیقی خاورشناسی اهدا ءبه پروفسور هانری ماسه چاپ دانشگاه تهران درسال 1963 چاپ شده است این مقاله در باره واژه «شادروان » در زبان فارسی است (10) افزون بر آثار مذکورازبنونیست کتابهای دیگری هم منتشرشده است، از جمله یادگار زریران (یک منظومه پهلوی) چاپ 1932ومتن درخت آسوریک و صنعت شعر پهلوی چاپ 1930و نورستان چاپ 1952 (11). امیل بنوینست یک مجله تحقیقات ارمنی را سرپرستی می کرده است .
درباره امیل بنونینست آقای محمد جعفر معین فر فهرست کتابشناسی آثار اورا نوشته ودر کتاب یادبود امیل بنونیست چاپ کرده اند و همچنین علاوه بر منابع پیشین در کتاب فرهنگ خاورشناسان تالیف گروه مولفان ومترجمان به سرپرستی پرویز مشگین نژاد در صفحات 380تا 392 شرح حالی نوشته شده و بسیاری از آثار اورا با تاریخ چاپ در ج نموده است، خواستاران به آنها مراجعه فرمایند و همچنین در روزنامه اطلاعات شماره 23657 مورخ 31/3/1385 هم مقاله ای در باره خاور شناس مرقوم مندرج است. آقای ابوالفضل خطیبی هم طی مقاله‌ای کتاب دین ایرانی بر پایه متنهای یونانی بنونیست راکه دکتر بهمن سرکاراتی ترجمه وچاپ کرده‌اند مورد نقد ومعرفی قرار داده اند. ناگفته نماند بیگماننوشته‌ها و مقالات دیگری از ایرانیان در باره بنوینست، نگاشته شده که من دسترسی پیدا نکرده‌ام .
منابع وماخذ :
1- ویکی پدیا دانشنامه آزاد فارسی : مقاله ژیلبرت لازار.
2- همان ماخذآثار ژیلبرلازار .
3- سایت پرتال جامع علوم انسانی : مقاله ژیلبر لازار.
4-سایت فرهنگ روز : مقاله ژیلبر لازار . دانشنامه ایرانیکا (Iranica )مقاله ژیلبر لازار -
6-ایرانشناسان وادبیات فارسی : محمد رسمتی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران 1390. صص266-268
7- سایت علماء و عرفاء: مقاله امیل بنوینست .
8- ایران شناسان وادبیات فارسی صص266-268.
9- سایت ویکی پدیا : مقاله امیل بنوینست.
10- مجموعه مقالات خاور شناسائی اهدائی به پروفسور هانری ماسه، بمناسبت هفتاد وپنج سالگی تولد او، چاپ دنشگاه تهران 1342.
11- ایران شناسی وادبیات فارسی صص266-268.
