در اجاره دادن علاوه بر داشتن یک مشاور املاک کاملا باتجربه در زمینه اجاره دادن، نیاز به یک وکیل هم برای مشورت دارید
وقتی شما بخواهید در کانادا یک ماشین بخرید، کردیت شما هر چه که باشد میتوانید ماشین را بخرید، چرا؟ چون میدانند شما شهروند کانادا هستید و هیچ کاری نمیتوانی بکنی و بالاخره میگیرنت، پس هر فردی با هر کردیتی میتواند هم لیز کند و هم بخرد. تا روزی که آن را امضا نکردی تقریباً آزادی، وقتی که امضا کردی حس میکنی که آزادتری ولی در واقع پاهایت بند شده و آنها هر ماه مستقیماً پول را برمیدارند، اگرهم پرداخت نکنی، ماشین را از شما میگیرند. اگر ماشین کرایه کنی، با یک کردیت کارت پلاستیکی میتوانی ماشین کرایه کنی.
حال برگردیم به بازار املاک:
وقتی خانهات را میفروشی کار خیلی سادهتر است چون شما وقتی فروختی خیالت راحت است و دیگر کاری به آن نداری خیلی وقتها اصلاً صاحبخانه و خریدار همدیگر را نمیبینند و صاحبخانه نمیخواهد خریدار را ببیند تا تحت تاثیر قرار گیرد.
در همه مثالهای بالا میزان مسئولیت یک خریدار یا فروشنده مشخصا خیلی واضح و اندک است اما واقعیت اینست که حالا اگر بخواهی همین خانهات را اجاره بدهی، مسئولیت و دردسرهایت به مراتب بیشتر میشود. من در این مورد مثالی میزنم؛ میگویم مثل دختر دادن و دختر گرفتن است یعنی تا اون روزی که شما خواستگاری میکنی شما گدایی و تقاضا میکنی و از روزی که انگشتر دادی و آوردی خانه، خانواده دختر باید پای شما بیفتد. این فقط یک مثال قدیمی بود که امروزه اینطوری نیست ولی موضوع اجاره دادن را روشن میکند. وقتی شما قرارداد اجاره را امضا کردی در واقع کلی مسئولیت به گردنت میافتد و یک جوری مجبوری به پایش بیافتی. تنها حقی که قانون مالک و مستاجر به شما میدهد این است که شما یک عدد کپی از کلید درب ورودی را داشته باشی تا در صورت لزوم ماهی یک بار برای بازرسی، 24 ساعت قبل به او خبر بدهی حق داشته باشی بروی و همه جای خانه را نگاه بکنی. اگر این موضوع را داخل قرارداد بگنجانی و مستاجر از این بند راضی نباشد میتوانی بفهمی که او میخواهد یک کاری آنجا بکند و نمیخواهد شما به آنجا سر بزنی و بفهمی. خلاصه اینکه شما حق داری ماهی یکبار آنجا را چک کنید (و بهتر است که اینکار را انجام دهی اگرچه ممکنه دو ماه یکبار سر بزنی)، اما اگر بعد از قرارداد بخواهی این بند را بگذاری برایت هزار تا مشکل پیش میآید. تازه ورودت هم به همین سادگی نیست، همیشه باید یک دوربین داشته باشی و ورود تا خروجت را ضبط کنی و در حین آنجا بودنت نیز حرف بزنی، مثلا بگویی من اینجا هستم، دارم ضبط میکنم و... اگر اصطکاکی بین شما و مستاجر باشد میتواند دردسر ایجاد کند و بگوید آمد و در را باز کرد، حمام و تنها بودم و هزارتا موضوع مثل حمله جنسی به تو ببندد؛ اگر مستاجرت تنها باشد پیشنهاد میکنم اصلا تنها نروید، شاید بهتر باشد که بگویم همیشه با یک شاهد و همراه برو.
نتیجتا مهمترین کار در اجاره دادن این است که شما پیش از اجاره دادن باید "سوء پیشینه" مستاجر و معرفهایش را چک کنی، حتی اگر این کار یک هفته هم طول بکشد باید انجامش دهی. اگر در موردی کسی برای اجاره بیاید و بگوید که من 5-6 ماه اجاره را پیش میدهم، شما میتوانی بپذیری و فکر کنی همه چیز عالیست و دیگر نیازی به چک کردن نیست، اما او میتواند 5-6 ماه اجاره را بدهد، بعد دو ماه دیگر را هم بدهد ولی پس از آن اجاره ندهد، آنوقت دستت به جایی بند نیست. این نوع پیشنهادات همه زنگ خطر هستند. باید در نظر داشته باشی که اجاره دادن نوعی سرمایهگذاریست که بایستی هر ماهه از مستاجر پول بگیری و قسط وامت را بدهی و به ازاء هر ماهی که نتوانی وامت را پرداخت کنی به میزان وامت در این سرمایهگذاری ضرر کردهای؛ پس توجه داشته باشید که باید سعی کنید همه جوره این سرمایهگذاری خودتان را محفوظ نگاه دارید.
لطفا تجربه خودتان را در اینباره بگویید.
بله؛ من برای منزلی مستاجر بردم (بعنوان یک مشاور املاک) و مستاجر برای یک سالش چک داده بود، یعنی دوازده تا چک و در ظاهر هیچ مشکلی هم نبود. بعد از پاس شدن 12 چکها گفت که چکهایم تمام شده و میگیرم و میدهم. ماه بعدی بجای چک پول نقد داد و بعد سه تا چک داد و گفت چون میخواهم سه ماه دیگر بانکم را عوض کنم چکهای جدید خواهم داد. بعد از آن سه ماه دیگر هیچ خبری از او نشد، بعنوان مشاور املاک سراغش رفتم، گفت پولم از خارج (سریلانکا) و از طریق آمریکا میآید و بانک برای چک کردن حساب پول را نگاه داشته، پس از 15 تا 20 روز که آزاد شد میدهم. برای همه چیز جوابی داشت. من هم اعتقاد داشتم که این موضوع خصوصی است و گفتم باشد و باور کردم، ولی در واقع بایستی میگفتم که کاغذ بانک را نشانم دهد اما رابطه من با او و صاحبخانه طوری بود که رویم نشد؛ این موضوع تا 25 روز طول کشید، سراغش رفتم و گفتم ماه دوم شد، پرداختت چه شد ؟ گفت موضوع بانک پیچیده شده و من وکیل گرفتم و باید خودم بروم آنجا و بعد یک هفته تلفن جواب نداد، بعد گفت نیویورک هستم تا اینکه وارد ماه بعد شدیم. بالاخره با او تماس گرفتم و گفتم دیگر نمیتوانم جواب صاحبخانه را بدهم، گفت 15 روز به من فرصت بده، از کسی قرض میکنم. خلاصه تا آخر ماه بعد موضوع را کشید تا اینکه سرانجام به او گفتم صاحبخانه از تو شکایت خواهد کرد. شکایت به شکایتهای قانون مالک و مستاجری ظرف 10 تا 20 روز پاسخ داده نمیشود، معمولا دو ماه طول میکشد. وقتی شکایت شد دیگر دو ماه از او هیچ خبری نبود، حتی به دادگاه هم نیامد، خودش خوب میدانست چکار میکند، یک پارالیگال خبره استخدام کرده بود که سر بدواند. اخطاریه برایش رفت و با گرفتن آن درخواست تعویق دادگاه را داد. ماه بعدش دادگاه گفت که بنا به قانون باید کرایه ماه قبل را پرداخت کند و اگر ماه بعد به دادگاه نیاید محکوم شده و کل کرایهها را بایستی پرداخت کند بدون آنکه لازم باشد دادگاه ادامه یابد. آنوقت آمد و کرایه یک ماه را داد، تا اینجای کار از 6 ماه کرایه فقط یک ماه را داده بود. در پایان ماه بعد آمد و گفت با صاحبخانه یک حسابی داشتیم و این به آن در! این موضوع تا الان اصلا مطرح نشده بود تا اینکه او آنرا در دادگاه گفت، اما واقعیت این بود که آری حساب مالی با صاحبخانه داشت که در آن هم بدهکار بود! ما به قاضی گفتیم دفعه اول است که داریم اینها را میشنویم و ما مدارک بدهی او را داریم ولی الان اینجا دستمان نیست. در هر صورت قاضی گفت اینها باهم جور در نمیآید و هر دو طرف الان ادعا میکنند بدون سند؛ خلاصه هر چه دلیل آوردیم تا از قاضی همان روز حکم بگیریم، قاضی گفت باید بروید و طی 12 روز اسنادتان را بیاورید اگر نتوانستید آنگاه حکم به نفع صاحبخانه است. روز یازدهم مستاجر به حکم قاضی اعتراض کرد، این اعتراض یعنی دو ماه وقت دارید ادعاهایتان را ثابت کنید (پرفکت)؛ پس دو ماه دیگر صاحبحانه منتظر شد و صد البته که مستاجر نتوانست مدارکش را "پرفکت" کند. آنجا بود که به وکیل گفتم این فقط میخواهد وقت بخرد که ما دوباره از دادگاه وقت گرفتیم، وقت خورد به 21 دسامبر، حدود 15-16 دسامبر مستاجر اعلام کرد وقت تعطیلی است و به مسافرت میرود! اجبارا وقت دادگاه افتاد به 14 ژانویه که 7 ژانویه اعلام کردند که 3 فوریه به دادگاه میآییم و مضافا اینکه خانه را تخلیه میکنیم. نتیجتا در طی 13 ماه، 12 ماه پول ندادند و رفتند بیرون و آدرس هم ندادند، نتیجتا صاحبخانه سه ماه هم دنبالش گشت تا رای نهایی دادگاه را به او ابلاغ کند آنهم از طریق "ایمیل"!
الان نمیدانید دقیقاً کجاست؟
نه، در کانادا آدرس افراد چیزی نیست که بتوانی بروی از شهرداری بگیری! صاحبخانه از او تنها یک حساب بانکی داشت که حکم دادگاه را به بانک برد، بانک حساب او را مسدود کرد اما پول داخل حساب را هم حتی به صاحبخانه نداند و آدرسش را هم نمیدهند.
هیچ دریافتی بعد از آن آخرین پول یک ماه در دادگاه داده نشده؟
خیر! آنها فقط میخواستند موضوع را عقب بیندازند و وقت بخرند و مفت زندگی کنند. این جور آدمها قانونها را میخوانند تا از نقاط ضعف آن استفاده کنند، در مجموع غیر از آن دادگاه در زمان 3 فوریه آنها را مجبور کرد که 2000 دلار پول دروغ گفتن به دادگاه را بدهد. صاحبخانه باید چهارهزار دلار به وکیل میداد که 2000 دلارش از اینجا تامین شد. وکیل بعد گفت تنها راهی که مانده این است که آدرسش را پیدا کنید که آنهم خودش داستانی است.
اگر او از انتاریو خارج شده باشد تکلیف چیست؟
بله اینرا اضافه کنم که این حکم فقط در انتاریو قابل پیگرد است! اینها نقاط ضعف قانونهاست که باید قربانیان چند نفر باشند تا به یک حدی برسد که صدایشان در بیاید.
با توجه به اینکه شغل شما مشاور املاک است، چه راه حلی درستی برای کسانی که میخواهند اجاره بدهند وجود دارد؟
تنها راهش این است که با یک متخصص کار کنید.
یک مسئلهای که داریم این است که اگر قرارداد دوطرفه هم امضا کنیم همیشه قانون مالک و مستاجر قانون اصلی است و قراردادی که آنرا نقض کند قانونی نیست. چاره چیست؟
مساله این است که ما وقتی اینجا از یک سری چیزها شکایت کنیم میگویند خب ما شما را دعوت نکردهایم، خوشت نمیآید برگرد همانجا که بودی. متاسفانه قانون مالک و مستاجر در کانادا به ضرر مالک است.
یعنی آن مشاورانی که کارشان این است هم نمیتوانند هیچ راهحلی که بتواند بین آن قانون و مالک و مستاجر بگذارند، و تضمینی در اینباره بوجود آورند؟
ببینید شما حق دارید شرطهایی بگذارید، اما برخی از شروط هرگز رسمی نمیشوند، مثلاً به طور رسمی نمیتوانی قانون بگذاری که مستاجر حیوان خانگی نداشته باشد چون این شرط یک نوع تبعیض است هم علیه حیوانات، و هم علیه آدمهایی که حیوانات را مثل یک آدم دیگر دوست دارند و مدافع حقوق حیوانات هستند. این است که شما نمیتوانی این نوع شروط را بگذاری، تصور کنید چه قانونی میخواهید بگذارید که او را محدود کند؟ مثلاً شما میگویی من سگ نمیخواهم دلیلش چی میتونه باشه؟ میتونی بگی ما آلرژی داریم و من فردا باید همه موکتها را عوض کنم. تنها دلیلی که میتوانید بیاورید نشان دادن موارد سلامتی میتواند باشد، دلیل دیگر نمیتوانی بیاوری. اینکه دوست ندارم یا نماز میخوانم، دلیل شخصی است و نمیتواند باشد. به عنوان مسائل سلامتی میتوانی بگویی اگر سگ بیاوری موقع رفتن باید موکتها را عوض کنی حالا اگر عوض نکرد میتوانی ببری دادگاه. ولی مساله این است که شما هیچ تضمیتی ندارید که او اجارهاش را حتماً میدهد.
در یک مورد دیگر خانمی بود با سه تا بچه و دوتا سگ آمد و گفت اگر از من "کردیت اسکور" میخواهی بروم و وقتت را نگیرم. خیلی متمدنانه گفتم این چقدر آدم محترمی است از اون سفیدهای کانادایی بود. او گفت من فلان جا کار میکنم اینهم شمارهاش زنگ بزن و درباره من بپرس، اینم حقوقم. من زنگ زدم و پرسیدم و گفتند بله و هیچ مشکلی ندارد و همیشه کار میکند و سر وقت است. اجاره را نوشتیم سه ماه پول صاحبخانه را داد، ماه سوم اجارهاش را نقد داد و گفت 10 روز دیر میشود. بعد گفت بیمارستانم و پول ندارم و فلان و فلان، چهار ماه پول نداد بعد از چهار ماه پلیس را بردند و در را شکستند و رفتند تو. حساب کردم حدود 48 تا کیسه زباله در گاراژ بود که دیگر در گاراژ بسته نمیشد. او حتی زبالهها را هم بیرون نمیانداختند جوری که برای صاحبخانه از بخش سلامت و بهداشت نامه فرستاده شده بود؛ موشهای 22 سانتی تقریبا 8 یا 9 اینچ در تمام محله پُر شده بود. توی خونه هم هروئین و شیشه وجود داشت. به هر حال خانه باید کاملا نوسازی میشد. مثلاً در این مورد خانم را میاندازند جلو، در ابتدا اصلاً شوهری وجود ندارد ولی صاحبخانه گفت که هر دفعه آنجا رفته شوهر فقط بوده که بعدا معلوم شد که زندانی بوده. یعنی جوری میآیند که فکر میکنی چقدر خوبند اما در واقع فیلمی بیش نیست تازه بعد میبینی 3 تا هم بچه با خودش میآورد. صاحبخانه از او پرسیده بود نگفته بودی ازدواج کردی! و او گفت که ازدواج نکردم ولی بچه دارم! این روزها شرایط اجاره دادن خیلی حساستر از 5 سال قبل است، چون همه میخواهند یک درآمدی داشته باشند ولی طرف مقابل همیشه خوب نیست. در این شرایط باید مشاور املاکی که تجربهی کافی و لازم در اجاره دادن را دارد را بکار بگیری که تمام سوراخ و سمبهها را میشناسد. درسته که باید یک ماه اجاره را به او بدهید ولی بعداً ممکن است هزاران دلار به نفعت کار کند. اگر از اول مراقب نباشی مجبور خواهی شد پول دادگاه و وکیل را هم بدهی و اذیت هم شوی، هر پارالیگال که میآید حداقل 500 دلار شارژت میکند که به دادگاه بیاید، یا قیمت ثابت برای روزش میگیرد، یا ساعتی 100-120 دلار میگیرد. بعضی وقتها ما 4 ساعت در دادگاه منتظر میمانیم.
جالب است که یک دادگاه بیشتر در این رابطه نداریم، آنهم دادگاه نیومارکت است برای تمام ریچموندهیل و مارکهام و وان. میگویند دادگاه ساعت 9 صبح شروع میشود ولی 9:30-10 شروع میشود، و ممکن است دادگاه شما ساعت 4 عصر باشد و شما مجبورید پول تمام روز وکیل را بدهید؛ خودت هم اسیری. اون پولی که اول میدهی شما را لااقل 10 هزار تا جلو میاندازد. بهتر است در زمان اجاره دادن، حتماً وقتی که میخواهد امضا کند یک پارالیگال هم داشته باشیم یعنی فقط مشاور املاک کافی نیست. به یک پارالیگال هم 200 دلار بدهید و بگویید این برگه را چک کن.
در حال حاضر، دقت دو چندان لازم است، شرایط بحرانی است و معمولا در این شرایط معمولاً آدم تصمیمات درست نمیگیرد، شرایط طوری است که اولین کسی که میآید میگوییم بهتره به همین اجاره بدهی، زیاد مته به خشخاش نگذار ولی بعدش میبینی که مشکل ایجاد میشود.
سریعترین زمانی که یک صاحبخانه بتواند زمانی که مستاجر پول نداد، عکسالعملی انجام دهد که ضررش به حداقل برسد کی هست؟
15 روز بعد از اینکه به شما پول ندهند میتوانید فرم را بفرستید تا به آنها اخطار دهند که شما پول را ندادی و از این تاریخ 14 روز بعد اگر پول را نداد به دادگاه میفرستیم، که دادگاه وقت میدهد که چرا پول نداده است، منتها ممکن است تا دادگاه وقت بدهد دو ماه طول بکشد. اگر نخواهد پول بدهد از روزی که نداده تا دادگاه حداقل شما باید 3 ماه در نظر بگیرید. او هم توی دادگاه میآید، هزار تا دلیل میآورد. مثلاً در یک مورد آمد و گفت من یک بچه اوتیستیم دارم و دارد رو به زمستان میرود و ما کجا برویم. اگر او بگوید که من تلاش میکنم که این پول را بدهم10-12 روز وقت میدهند که این را پرداخت کند. اگر روز دوازدهم ندهد صاحبخانه میرود و حکم اجرا میگیرد، که آنرا باید از پلیس بگیرد که وقتی پیش پلیس بروی حداقل سه هفته تا یک ماه، یک ماه و نیم زمان میبرد تا به شما وقت بدهد. خیلی زرنگ باشیم دو هفته یا سه هفتهای بگیریم. این شد چهار ماه. اگر حرفهای باشد میرود و قبل از اینکه شما بروید حکم پلیس را بگیرید تقاضای فرجام میکند. بعد دو ماه وقت دارد که بزند و برقصد و بنشیند، چون قرار است دلیل نشان بدهد که چرا نمیدهم. آنها را هم خودش میتواند درست بکند کسی که میخواهد با 20هزار تا برود خودش امضا میکند که من مثلاً پول دادهام و امضای شما را هم جعل میکند. حالا من مجبور میشوم که ثابت کنم که این مربوط به من نیست ولی تا من بتوانم این را ثابت بکنم باز در نهایت باید "پرفکت" کنم که این یعنی دو ماه دیگر که شد جمعاً 6 ماه تا 8 ماه. بهترین راه این است که اگر شما اگر دیدید نمیدهد و حس میکنید که میخواهد طول بدهد و اجارهاش ماهی هزار دلار است، 5 هزار دلار بهش بدهید و بفرستیدش بیرون، اقلاً اینطوری میتوانی خانه را آزاد کنی و دوباره اجاره بدهی و کرایه بگیری. بعد خواستی میتوانی بروی سو کنی. مثلاً بهش بگویید چقدر میخواهی تا بروی یک جای دیگر، متوجه میشوم پول نداری. یعنی باید ازش خواهش کنی که برود شما نمیتوانی یک نفر را به زور از جایی که مال خودت است بیندازی بیرون. فقط باید خواهش بکنی.
در مورد جاهای تجاری هم داستان همین قدر یک طرفه است یا فرق میکند؟
قوانین تجاری با جایی که زندگی میکنید متفاوت است. مثلاً جایی که مغازه بود یک نفر که کفشهای دستدوز را آنلاین میفروخت آمد و گفت که هم کفش میفروشد و هم تعمیر میکند؛ گفتم فکر نمیکنم اینجا این کار بگیرد، گفت ما فقط میخواهیم یک جای فیزیکی داشته باشیم هدفمان هم فروش نیست. بعد از سه ماه بست. حداقل 5 سال قرارداد اجاره داشت به ارزش 6 هزار دلار، حداقل 60-70 هزار دلار هم خرج کرد. بعد یکدفعهای گذاشت و رفت. در برخی موارد مثل کار آرایشگری قبل از اجاره کردن مجبورید پروانه خود را نشان دهید و اگر آرایشگر نباشید نمیتوانید جا بگیرید. این است که برای تجاری هم اجاره و هم فروشش خیلی سخت است.
اگر توضیح دیگری در این مورد دارید لطفا بفرمایید.
فقط اینکه بدانید اجاره به مراتب مشکلتر از فروش است. فروش مثل این است که شما طلاق میگیری و همه چیز روشن است. نه خانه داری و نه بچه. ولی اجاره مثل طلاق گرفتن از کسی است که با هم چند ملک و کار و کاسبی و چند تا بچه دارید، با یک نفر دیگر هم بچه داری. یعنی میشود جهنم این دنیا. این است که باید خیلی دقیق باشی و دقت کنید که همه اینها را بتوانید کنار هم درست هدایت کنید. این است که هر کسی در 5-6 ماه بعد ممکن است در وضعیتی بیفتد که نتواند اجاره بدهد و وضعیت در هم میپیچد و چون نمیتواند اجاره بدهد ترجیح میدهد که 5-6 ماه را همینطوری بماند و با خودش بگوید که من کردیتم دارد خراب میشود، 50 تا هم رویش. شخصی که نمیخواهد اجاره بدهد میداند که اینجا کانادا است و وقتی کردیت را جایی گرو نگذاشتهای انگار هیچ مشکلی و مسئولیتی نداری.
اگر ملک بزرگی و چند تا مستاجر داشته باشید حتماً یک مدیر لازم دارید، حداقل در حد گرفتن چک و رفع خرابیها وگرنه قدرتی ندارد که برود پول شما را بگیرد، فقط میتواند خبر بدهد که به پارالیگال بگویید برود دنبالش. پس بهتر است بخشی از اجاره که میگیرید را بگذارید برای این خرجها. باید یک مشاور املاک و وکیل داشته باشید تا از سرمایهگذاری شما حفاظت کند و هر مشاوری هم این کار را نمیکند. معمولا نمیگویند ولی هر مشاوری در اجاره تجربه ندارد. حتما کسی که تجربه دارد را استخدام کنید، مثلا بپرسید چطور سوء پیشینه یا کردیت مستاجر را چک میکند، یا باید بپرسید با چند نفر قرارداد اجاره بستهای و یکی از مشتریان قبلیاش را حداقل با یک تلفن زدن چک کنید.
- خیلی متشکریم که تجربهتان را هر چند تلخ با خوانندگان ما درمیان گذاشتید، امیدواریم تجربه شما کمکی باشد به هموطنانی که خانهشان را بدون هیچ اطلاعاتی اجاره میدهند.
امیدوارم و متقابلا از شما متشکرم.
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
درباره نویسنده/هنرمند
Arash Moghaddam آرش مقدم مدرک کارشناسی کامپیوتر و تخصص تولید رسانه دیجیتال دارد و مدیریت تولید بیش ۹ رسانه تصویری، چاپی و اینترنتی را بعهده داشته است. |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو