بچه‌های هر گروه دور میز خود نشسته‌اند و مشغول برانداز کردن برگ‌های درخت و میوه‌های کاج و گل‌های خودرویی هستند که زمان پیاده‌روی در جنگل نزدیک مدرسه، جمع کرده و با خود آورده و روی میز گذاشته‌اند. مربی آنان هم چند تایی لوبیا و نخود و تخم گل و شاخه‌های کوچک درخت را به این دستاوردهای کودکان اضافه می‌کند. از آنان می‌خواهد هر بخش از گیاه را در یک سبد جداگانه بریزند و این‌گونه،بچه‌ها یاد می‌گیرند کدام‌ها دانه‌اند، کدام‌ها برگ... ؛ و هرکدام چه نقشی در زندگی گیاه دارند. قبل از اینکه در این میان، یک حشره و دو تا مورچه پیدا شود و بچه‌ها با فریادشان از سر ذوق و تعجب، کلاس را به هم بریزند،‌ معلم یادآوری می‌کند که هدف امروز ما از جستجو در طبیعت، و دسته‌بندی قسمت‌های مختلف گیاه، آشنایی با نقش هر بخش از گیاه است، و احتمالا پیش‌ترها یادآوری کرده است که طبیعت خانه‌ی حشرات‌ هم است و آنها نیز حق زندگی دارند.این مرور اهداف (learning goals) که در چند جمله ساده و کوتاه خلاصه می‌شود، باعث می‌شود بچه‌ها همینطور که درگیر کشف‌ گیاه و ابراز نظر خود و طرح پرسش‌ها هستند، به یاد داشته باشند قرار است در طول این همه بازی، حواسشان به اهداف آموزشی هم باشد.

معلم یادداشت‌برداری می‌کند که بچه‌ها چگونه در فعالیت جداسازی برگ و دانه و ... شرکت کرده‌اند و آیا درست تشخیص داده‌اند یا خیر، آیا کلمه‌ها را درست به کار برده‌اند، همکاری گروهی مناسبی داشته‌اند، و منظور خود را تا چه اندازه‌ به مخاطبان (همکلاسی‌ها و/یا معلم ومربی) منتقل کرده‌اند. این‌گونه، در زمینه زبان، و مهارت‌های یادگیری و حل مساله، کار جمعی، و بقیه مهارت‌ها، ارزشیابی تحصیلی انجام می‌شود. شاید در این میان یک بچه با شیوه خاص چینش برگ‌ها روی میز، یک الگو (pattern) بسازد و با ذوق و شوق فراوان اثر هنری خود را به بقیه نشان دهد. این لحظه را معلم به خوبی استفاده کرده و از آن یک موقعیت آموزشی (teachable moment) می‌سازد و درس ریاضی راجع به الگو را یاد می‌دهد یا مرور می‌کند.یادتان هست که همین درس الگوها‌، مقدمه جبر در آینده است. ویژگی یادگیری از راه بازی و حیرت (wonder) و پرس و جو و کشف، باعث می‌شود در کلاس کودکستان، خود را سوار یک قایق جستجوگر حس کنیم که با موج‌ها بالا و پایین و چپ و راست می‌رود و تجربه می‌اندوزد! کلام اصلی آموزش در کودکستان همین است و "بازی" یا همان قایق و سیر کردن در‌ بستر آموزش به منزله رودخانه‌ای پرماجرا. حالا سوار قایق بمانید تا کلیات انتظارات آموزشی (curriculum expectations) در سند کودکستان‌های انتاریو را سیاحت کنیم!
در سند سال 2010 که یک سوم کل متن راجع به کلیات و چگونگی‌های آموزش پیش‌دبستان بود و دو سوم مطالب (ص49 تا ص156) مربوط به انتظارات آموزشی در درس‌های: توسعه فردی و اجتماعی، زبان، ریاضی، علوم طبیعی و تکنولوژی، هنر، و بهداشت و ورزش نگاشته شده بود. اما در سند جدید‌ (2016) تاکید بر جا انداختن رویکرد نوین آموزش کودک بر پایه مهارت‌های زندگی است. از مجموع 331 صفحه کل سند، بخش کوچکتری‌ به شرح انتظارات درسی تمرکز است که در قالب سی و یک انتظار آموزشی عنوان شده است که ما به چند‌تایی از آنها اشاره خواهیم کرد. نکته دارای اهمیت اینست که دردل این سی و یک انتظار آموزشی، چهار عامل مهم موفقیت دنبال می‌شود. ابتدا ببینیم این قالب چهارگانه (fourframes) چیست که این همه تفاوت ایجاد کرده است. متخصصان تولید کننده این سند بر این باورند که:

1-حس تعلق و مشارکت (belonging & contribution)،
2-خودانضباطی و حال خوب (self-regulation & well-being)،
3-نشان دادن رفتارهای زبانی و ریاضی (demonstrating literacy & mathematics behaviours)، و
4-مهارت حل مساله و نوآوری (problem solving & innovation) ارزش‌های تربیتی‌ای هستند که توش و توان کودک برای پا گذاردن به دنیای آموزش است.

نظریه هوش‌های چندگانه که خاطرتان هست که چگونه در باب موفق انگاشتن افراد، تحولاتی ایجاد کرد؟ اخیرا پژوهشگران دریافته‌اند آنچه موجب پیشرفت تحصیلی‌ست،صرفا ضریب هوشی بالا نیست؛ بلکه خود-انضباطی و نظم و پشتکار است.پس نگاه به موفقیت و راه‌های رسیدن به آن ،هر دو، نو شده‌اند.

حال برای نمونه به چندتایی از انتظارات نگاه کنیم. مثلا شماره 22 که شامل: "مکالمه راجع به افکار و احساساتشان، و نظریه‌ها و ایده‌های خود از راه اشکال مختلف هنری" است و هر چهار مهارت را پوشش می‌دهد. تصور کنید کودک می‌خواهد معنای یک کلمه را توضیح دهد و از نقاشی،‌ یا حرکات موزون بدنی، یا موسیقی استفاده می‌کند. "شادی: یعنی اینجوری برقصیم، این خرگوشه در این کتاب عصبانی شده و دارد اینجوری این طرف و آن طرف می‌پرد، و ... خلاصه مثال‌هایی از این دست که کودک:
1- حس تعلق به کلاس دارد و نظراتش را به اشتراک می‌گذارد،
2-قادر به کنترل کردن حرکات خود، و مراقب حال خود هست،
3- از این حرف زدن و حرکات نمایشی یا نقاشی، منظور و معنایی را دنبال می‌کند، و
4- در توضیح آنچه در ذهن دارد، درنمی‌ماند، و خلاقانه راهی برمی‌گزیند. یا انتظار شماره 28 که می‌گوید "نشان دادن آگاهی راجع به پیرامونشان": این بخشی از حس تعلق و رفاه حال خود است. می‌دانند که مثلا در کلاس، در فروشگاه، در کتابخانه، در اتوبوس؛ یک دانش‌آموز، یک خریدار، یک مراجع، یک مسافر هستند، و در هر یک از این موقعیت‌ها خود را عضوی از آن محفل بدانند.
انتظار شماره 5: "نشان دادن فهم آنان از گوناگونی و تفاوت‌ها میان افراد و خانواده‌ها، درون مدرسه و محافل بزرگتر" که هدف از این درک در واقع آموزش احترام به چندفرهنگی و حرمت نهادن به همه است. از قالب‌های چهارگانه، مورد اول مد نظر است. انتظار 15: "نشان دادن فهم از شماره‌ها، با استفاده از اشیا، به منظور کشف و تحقیق راجع به شمارش، کمیت، و ارتباط میان اعداد" ناظر به مورد سوم از قالب‌های چهارگانه است که نشان دادن رفتارهای زبانی و ریاضی است. انتظار شماره 13 می‌گوید: "استفاده از مراحل و مهارت‌های جستجوگرانه (مثل پرسش کردن، برنامه‌ریزی، نگاه کردن، و مکالمه برقرار کردن)" و در واقع اینگونه به مهارت چهارم یا حل مساله و نوآوری اشاره شده است. وقتی کودک می‌گوید چرا مورچه‌ها همه اینجا جمع شده‌اند؟ من چند دقیقه همینجا می‌نشینم و تماشا می‌کنم که دارند چکار می‌کنند. آهان فهمیدم اینجا لانه‌شان است. ببینم غذا هم می‌برند؟ و سوال‌های پی‌در‌پی و طرح‌های تازه و تمام نشدنی...

پس متوجه شدیم که این انتظارات سند آموزشی، یک یا چند تا از قالب‌های چهارگانه تربیتی را پوشش می‌دهد و از حالت سند سابق که ناظر بر آموزش علوم و ریاضی و هنر بطور جداگانه بود فاصله گرفته‌ایم و آموزش از راه بازی، و کشف و جستجو؛ به نحوی کل نگر، دنبال می‌شود. شما والدین عزیز، خاله‌ها، و عمو‌هایی که یک نازنین کودکستانی اطرافتان هست، یا علاقمندید بدانید نسل آینده ما در استان انتاریو و بسیاری از جاهای دنیا که برای سیستم آموزشی خود، سند آموزشی انتاریو را دنبال می‌کنند، دقیقا چه می‌آموزند جدول صفحات 122 تا 124 سند را بخوانید و یا برای اطلاع از جزییات و نمونه‌های واضح‌تر، به جدول صفحات 306 تا 318 مراجعه کنید. لینک مربوطه در انتهای این نوشته آمده است. برای بهتر کردن دنیا همین الان از نسل نونهالان شروع کنیم و پیوندمان را با آنان بیشتر کنیم تا آینده را‌ خوب بسازیم. حس تعلق به خانواده از زیباترین‌هاست.