شرق شناسی- بخش 123
برزین، ایلیا نیکلایویچ (Berezin , Il`ya Nikolaevich)1818-1896 متخصص در زبان‌شناسی و تاریخ اهل سیبری؛ متولد 31ژوئیه 1818در شهر پرم (Perm) سیبری است.
وی پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه غازان گردید و در سال 1837 فارغ‌التحصیل شد. از 1842تا سه سال به داغستان قفقاز، ترکیه و ایران سفر کرد و در سال 1846 استاد زبان و ادبیات فارسی، جغرافیا، معماری و گویش‌های ایرانی بود و این سمت را تا سال 1855 به عهده داشت. همچنین از 1849تا 1854 نسخه‌های خطی شرقی را گرد‌آوری کرد و برای نخستین بار کتابخانه تاریخ‌نویسان شرق را در روسیه بنیاد نهاد. در سال 1855 به دانشگاه پترزبورک منتقل شد و استادی تاریخ، باستان‌شناسی، زبان‌شناسی، گویش‌های تالشی، گیلکی، مازندرانی و تاتی را در آن دانشگاه به عهده گرفت و نیز سرپرست بخش اسلام دائرةالمعارف روسی و انتشارات شرقی دانشگاه غازان شد. بر اثر تلاش او دانشگاه غازان صاحب یکی از مهمترین کتابخانه‌های نسخ خطی و چاپی شرقی در روسیه گردید. برزین درباره گویش‌های سواحل جنوبی دریای مازندران (خزر) تحقیقاتی انجام داده است. یکی از کارهای او تنظیم و گرد‌آوری‌های دیگر محققان درباره گویش گیلکی است. او نخستین کسی بود که برای گویش گیلکی دستور زبان نوشت. این خاورشناس در سوم آوریل 1896 در سنپیترزبورگ در‌گذشت.(1).
دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا در شرح حال این خاورشناس روس نوشته است که ایلیا نیکولایویچ برزن در زادگاهش از 1834 در دانشکده خاور‌شناسی دانشگاه غازان به فراگیری زبان‌های شرقی و خاورمیانه پرداخت و سپس تحصیلات خود را در فاصله سال‌های 1837تا 1841در رشته ادبیات شرق تکمیل کرد و به مقام استادی رسید. در سال 1842 از طرف دانشگاه غازان برای تحقیق به کریمه، قفقاز، ایران، بین‌النهرین، مصر، سوریه و ترکیه سفر کرد و پس از بازگشت؛ مشاهداتش را در کتابی با عنوان "مسافرت در مشرق زمین" منتشر ساخت و به نشر کتاب‌های شرقی وتاسیس کتابخانه‌ای به نام کتابخانه مورخان شرق همت گماشت که نخستین کوشش از این نوع در روسیه بود اما زمینه اصلی پژوهش‌های او تاریخ مغولان و اردوکشی‌های آنها به غرب است که در این زمینه بخش تاریخ مغول "جامع‌التواریخ" یا "تاریخ رشیدی" خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی (645-718) را به زبان روسی برگردانده است. از دیگر فعالیت‌های او مطالعه در زمینه گویش‌ها و زبان‌های ایرانی از جمله گیلکی، تاتی، طالشی، مازندرانی، لاهیجانی، کردی وگبری (گویش بهدینان یعنی گویش زردشتیان ایران) است که چهار گویش اول را در دانشگاه سنپیترزبورگ نیز تدریس می‌کرد. او ازسال 1846 استاد زبان ترکی دانشگاه غازان بود و با انتقال بخش تدریس زبان‌های شرقی این دانشگاه به دانشگاه سنپیترزبورگ در سال 1855 میلادی خودش استاد و عضو گروه زبان ترکی این دانشگاه شد. از 1849 تا 1855 بازرسی کتاب‌های شرقی چاپ دانشگاه غازان و از 1861تا 1863 ویراستاری بخش شرقی دائرةالمعارف بزرگ روسی هم با او بود و بعدها به اروپا سفر کرد وعضویت انجمن آسیائی را پذیرفت و در چهارمین اجلاس خاورشناسان در فلورانس در سال 1878 هم شرکت داشت و سرانجا‌م در 22 مارس 1896 در شهر سنپیترزبورگ وفات نمود. از برزین حدود سیصد دورنما و نقاشی از مکان‌های مسکونی و چهل نقشه از شهرها و قلعه‌ها باقی مانده که جداگانه منتشر شده‌اند. همین خاورشناس نخستین کسی است که نقشه تهران را در سال 1269 مطابق 1852 تهیه کرده است.(2).
در سایت (Medroi-ru) در مقاله‌ای که مسافران روسیه را فهرست‌وار ذکر کرده درباره ایلیا نیکالایویچ برزن چنین نوشته است: ایلیا نیکالیویچ بزرین یکی از اولین بوم‌گرایان وظیفه روس بود که به ایران سفر کردند. او ابتدا در خانه سپس مدرسه منطقه‌ای در یکتا پربرگ تحصیل کرد بعدها به هزینه عمومی به یک دبیرستان در "پرمن" انتقال یافت. هدف اصلی وی این بود که زبان وگویش‌های مسلمانان را به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی و همچنین ادبیات این زبان‌ها را مطالعه کند. پس از برگشت از خاورمیانه برزین پروفسور زبان ترکی در دانشگاه کازان و سپس در دانشگاه سنپیترزبورگ بود. (3).
دانشگاه قازان در تاتارستان نخستین دانشگاهی است که به تدریس زبان فارسی و پژوهش‌های علمی در مورد زبان و ادبیات و جغرافیا و معماری ایران اقدام نمود. از استادان دانشمند این دانشگاه نام ایلیا نیکالایویچ برزن شایان ذکر است و در موزه دولتی تاتارستان نیز آثار مربوط به ایران از جمله نسخه‌های کتب خطی ایرانی در آن موزه باقی است، از جمله نسخه اصلی دو کتاب "مسافرت در شمال ایران" و "دستور زبان فارسی" که به وسیله ایلیا نیکالایویچ برزین نوشته شده در این موزه نگهداری می‌شود. این دو کتاب در سال‌های 1852و 1853 توسط دانشگاه قازان چاپ شده است(4).
نگاهی به تحقیقات برزین در زمینه ایران شناسی:
1- پژوهش‌هائی درباره زبان مسلمانان چاپ کازان 1848.
2- سفر به شمال ایران چاپ دانشگاه کازان 1852.
3- دستور زبان فارسی چاپ 1853.
4- پژوهش‌هائی درباره گویش‌های ایرانی چاپ دانشگاه قازان 1853.
5- جامع‌التواریخ رشیدی ترجمه به روسی و حواشی چاپ 1858- 1888 (The Collections of Rashid al-Din with Russian Translation and Notes ).
6- فهرست سکه‌های اشکانی دوره‌های نخستین چاپ دانشگاه سنپیترزبورگ 1859.
7- دلیل‌المسافرین فی‌الشرق چاپ قازان 1857.
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
وی پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه غازان گردید و در سال 1837 فارغ‌التحصیل شد. از 1842تا سه سال به داغستان قفقاز، ترکیه و ایران سفر کرد و در سال 1846 استاد زبان و ادبیات فارسی، جغرافیا، معماری و گویش‌های ایرانی بود و این سمت را تا سال 1855 به عهده داشت. همچنین از 1849تا 1854 نسخه‌های خطی شرقی را گرد‌آوری کرد و برای نخستین بار کتابخانه تاریخ‌نویسان شرق را در روسیه بنیاد نهاد. در سال 1855 به دانشگاه پترزبورک منتقل شد و استادی تاریخ، باستان‌شناسی، زبان‌شناسی، گویش‌های تالشی، گیلکی، مازندرانی و تاتی را در آن دانشگاه به عهده گرفت و نیز سرپرست بخش اسلام دائرةالمعارف روسی و انتشارات شرقی دانشگاه غازان شد. بر اثر تلاش او دانشگاه غازان صاحب یکی از مهمترین کتابخانه‌های نسخ خطی و چاپی شرقی در روسیه گردید. برزین درباره گویش‌های سواحل جنوبی دریای مازندران (خزر) تحقیقاتی انجام داده است. یکی از کارهای او تنظیم و گرد‌آوری‌های دیگر محققان درباره گویش گیلکی است. او نخستین کسی بود که برای گویش گیلکی دستور زبان نوشت. این خاورشناس در سوم آوریل 1896 در سنپیترزبورگ در‌گذشت.(1).
دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا در شرح حال این خاورشناس روس نوشته است که ایلیا نیکولایویچ برزن در زادگاهش از 1834 در دانشکده خاور‌شناسی دانشگاه غازان به فراگیری زبان‌های شرقی و خاورمیانه پرداخت و سپس تحصیلات خود را در فاصله سال‌های 1837تا 1841در رشته ادبیات شرق تکمیل کرد و به مقام استادی رسید. در سال 1842 از طرف دانشگاه غازان برای تحقیق به کریمه، قفقاز، ایران، بین‌النهرین، مصر، سوریه و ترکیه سفر کرد و پس از بازگشت؛ مشاهداتش را در کتابی با عنوان "مسافرت در مشرق زمین" منتشر ساخت و به نشر کتاب‌های شرقی وتاسیس کتابخانه‌ای به نام کتابخانه مورخان شرق همت گماشت که نخستین کوشش از این نوع در روسیه بود اما زمینه اصلی پژوهش‌های او تاریخ مغولان و اردوکشی‌های آنها به غرب است که در این زمینه بخش تاریخ مغول "جامع‌التواریخ" یا "تاریخ رشیدی" خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی (645-718) را به زبان روسی برگردانده است. از دیگر فعالیت‌های او مطالعه در زمینه گویش‌ها و زبان‌های ایرانی از جمله گیلکی، تاتی، طالشی، مازندرانی، لاهیجانی، کردی وگبری (گویش بهدینان یعنی گویش زردشتیان ایران) است که چهار گویش اول را در دانشگاه سنپیترزبورگ نیز تدریس می‌کرد. او ازسال 1846 استاد زبان ترکی دانشگاه غازان بود و با انتقال بخش تدریس زبان‌های شرقی این دانشگاه به دانشگاه سنپیترزبورگ در سال 1855 میلادی خودش استاد و عضو گروه زبان ترکی این دانشگاه شد. از 1849 تا 1855 بازرسی کتاب‌های شرقی چاپ دانشگاه غازان و از 1861تا 1863 ویراستاری بخش شرقی دائرةالمعارف بزرگ روسی هم با او بود و بعدها به اروپا سفر کرد وعضویت انجمن آسیائی را پذیرفت و در چهارمین اجلاس خاورشناسان در فلورانس در سال 1878 هم شرکت داشت و سرانجا‌م در 22 مارس 1896 در شهر سنپیترزبورگ وفات نمود. از برزین حدود سیصد دورنما و نقاشی از مکان‌های مسکونی و چهل نقشه از شهرها و قلعه‌ها باقی مانده که جداگانه منتشر شده‌اند. همین خاورشناس نخستین کسی است که نقشه تهران را در سال 1269 مطابق 1852 تهیه کرده است.(2).
در سایت (Medroi-ru) در مقاله‌ای که مسافران روسیه را فهرست‌وار ذکر کرده درباره ایلیا نیکالایویچ برزن چنین نوشته است: ایلیا نیکالیویچ بزرین یکی از اولین بوم‌گرایان وظیفه روس بود که به ایران سفر کردند. او ابتدا در خانه سپس مدرسه منطقه‌ای در یکتا پربرگ تحصیل کرد بعدها به هزینه عمومی به یک دبیرستان در "پرمن" انتقال یافت. هدف اصلی وی این بود که زبان وگویش‌های مسلمانان را به زبان‌های ترکی، فارسی و عربی و همچنین ادبیات این زبان‌ها را مطالعه کند. پس از برگشت از خاورمیانه برزین پروفسور زبان ترکی در دانشگاه کازان و سپس در دانشگاه سنپیترزبورگ بود. (3).
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید تا برای شما شماره بگیرد؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
نگاهی به تحقیقات برزین در زمینه ایران شناسی:
1- پژوهش‌هائی درباره زبان مسلمانان چاپ کازان 1848.
2- سفر به شمال ایران چاپ دانشگاه کازان 1852.
3- دستور زبان فارسی چاپ 1853.
4- پژوهش‌هائی درباره گویش‌های ایرانی چاپ دانشگاه قازان 1853.
5- جامع‌التواریخ رشیدی ترجمه به روسی و حواشی چاپ 1858- 1888 (The Collections of Rashid al-Din with Russian Translation and Notes ).
6- فهرست سکه‌های اشکانی دوره‌های نخستین چاپ دانشگاه سنپیترزبورگ 1859.
7- دلیل‌المسافرین فی‌الشرق چاپ قازان 1857.
***
بریکتو، اوگوست ژولین مارتن (Bricteux ,Auguste Martin Julien)1873-1937 متخصص در ادبیات فارسی از اهالی بلژیک در 23دسامبر در سال 1873 در فلمال علیا (F;emalle –Haute) متولد شد و در سال 1898 در رشته فلسفه و ادبیات فارسی از دانشگاه لیژ فارغ‌التحصیل گردید و از 1900در همان دانشگاه تدریس می‌کرد و زبان وتاریخ عبری، عربی، ترکی و فارسی در‌س می‌گفت. در سال‌های 1903 و1913برای تکمیل معلومات خود به کشورهای عثمانی و ایران سفر کرد و نشانه شیر و خورشید از ایران و نشان ستاره از افغانستان به وی اهدا شد و مقاله‌هائی از او در دائرةالمعارف اسلامی چاپ لیدن چاپ شده است.(5).
روزنامه اطلاعات چاپ تهران در شماره چهارشنبه 10 آبان 1396 مقاله‌ای از مستوفی نامی چاپ کرده که این شخص( مستوفی) داستان ملاقات خود را با بریکتو در زمانی که در تهران بوده روایت کرده و گفته که در زمانی با این خاورشناس ملاقات کرده و نظریات خودش را درباره تمدن ایرانی به او گفته و برای اینکه این خاورشناس بلژیکی را به عمق فرهنگ و ادبیات ایران آشنا کند او دوستان دیگر بلزیکی او را شبی به خانه‌اش دعوت کرده و تزئینات داخلی خانه را به او نشان داده و مزه انواع و اقسام غذا‌ها و شربت‌های ایرانی را به ایشان چشانده است و به او خاطر‌نشان کرده که یک خاورشناس تنها به ظاهر زندگی مردم ایران نپردازند و بریکتو هم از اشتباه خود درباره عمق زندگی و فرهنگ ایرانی عملا واقف شده و از مهماندار ایرانی خود بارها با نوشتن نامه سپاسگزاری کرده است (6). مسلم است که این خاورشناس در تحقیقات خود از عمق و دقایق تمدن و فرهنگ ایرانی شناخت واقعی داشته و آن دقایق و ظرائف را به دنیای غرب معرفی کرده است.
منابع و ماخذ:
1- گروه مؤلفان ومترجمان: فرهگ خاورشناسان ج 2 ص221 چاپ تهران 1382 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- ویکی‌پدیا فارسی: مقاله ایلیا نیکالایویچ برزن.
3- سایت Medroi-ru مقاله اولین کشف روس کار پروژه "مسافران روس".
4- محمد رستمی: ایران‌شناسان و ادبیات فارسی ص402/403 چاپ تهران 1390 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5-ماخذ شماره 1 ص304/305.
6- سایت روزنامه اطلاعات مقاله تلاقی زندگی ایرانی با هنر به قلم مستوفی.
روزنامه اطلاعات چاپ تهران در شماره چهارشنبه 10 آبان 1396 مقاله‌ای از مستوفی نامی چاپ کرده که این شخص( مستوفی) داستان ملاقات خود را با بریکتو در زمانی که در تهران بوده روایت کرده و گفته که در زمانی با این خاورشناس ملاقات کرده و نظریات خودش را درباره تمدن ایرانی به او گفته و برای اینکه این خاورشناس بلژیکی را به عمق فرهنگ و ادبیات ایران آشنا کند او دوستان دیگر بلزیکی او را شبی به خانه‌اش دعوت کرده و تزئینات داخلی خانه را به او نشان داده و مزه انواع و اقسام غذا‌ها و شربت‌های ایرانی را به ایشان چشانده است و به او خاطر‌نشان کرده که یک خاورشناس تنها به ظاهر زندگی مردم ایران نپردازند و بریکتو هم از اشتباه خود درباره عمق زندگی و فرهنگ ایرانی عملا واقف شده و از مهماندار ایرانی خود بارها با نوشتن نامه سپاسگزاری کرده است (6). مسلم است که این خاورشناس در تحقیقات خود از عمق و دقایق تمدن و فرهنگ ایرانی شناخت واقعی داشته و آن دقایق و ظرائف را به دنیای غرب معرفی کرده است.
آثار ایران شناسی از بریکتو:
1- داستان خداداد پسر نوروز شاه و برادرانش (ترجمه به زبان فرانسه) چاپ 1904.
2- قصه سیمرغ و وصلت پسر پادشاه غرب با دختر پادشاه شرق، نمایانگر قدرت سرنوشت (ترجمه به زبان فرانسه) چاپ 1905.
3- روایت سفر سه پسر جوان با یک پیرمرد ترجمه به زبان فرانسه.چاپ 1905.
4- نسخ خطی فارسی کتابخانه دانشگاه لیژ چاپ پاریس 1906.
5- سفر به ایران، به کشور شیر وخورشید.
6- قصه‌های ایرانی (ترجمه)چاپ پاریس 1910.
7- سلامان وابسال، منظومه تمثیلی فارسی، اثر جامی (ترجمه) چاپ پاریس 1911.
8- یوسف و زلیخا، اثر جامی (ترجمه) چاپ پاریس 1927.
9- هجویه لسانی شیرازی در باره تبریز (تصحیح، ترجمه همراه با مقدمه و یادداشت‌ها) چاپ دانشگاه لیژ 1932.
10- نمایش نامه‌های فکاهی ملکم‌خان (ترجمه به زبان فرانسه)چاپ پاریس 1933.
11- خسیس، نمایشنامه فکاهی فارسی (ترجمه، مقدمه یادداشت‌ها و واژه‌نامه) چاپ پاریس 1934.
12- فردوسی و شاهنامه، ماجرای عاشقانه زال و رودابه (ترجمه فرانسه به شعر سفید ) چاپ 1634-1935.
13- جایگاه فردوسی در ادبیات ایران چاپ بمبئی 1934.
14- هزاره هومر ایرانی چاپ 1935.
15- رستم و سهراب داستانی از شاهنامه فردوسی (ترجمه) چاپ پاریس 1938.
منابع و ماخذ:
1- گروه مؤلفان ومترجمان: فرهگ خاورشناسان ج 2 ص221 چاپ تهران 1382 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- ویکی‌پدیا فارسی: مقاله ایلیا نیکالایویچ برزن.
3- سایت Medroi-ru مقاله اولین کشف روس کار پروژه "مسافران روس".
4- محمد رستمی: ایران‌شناسان و ادبیات فارسی ص402/403 چاپ تهران 1390 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5-ماخذ شماره 1 ص304/305.
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
6- سایت روزنامه اطلاعات مقاله تلاقی زندگی ایرانی با هنر به قلم مستوفی.
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
 |
