چند دهه پیش، نمره نُه و هفتاد و پنج صدم، سُرخوردن بر لبه مرز بود برای صاحبش؛ تا لب دریا رفته بود و تشنه بر می‌گشت! تقصیر کسی نبود، سیستم همینطوری بود. دل معلم و مدیر یا به رحم می‌آمد؛ یا نمی‌آمد. گاهی تکلیف یک سال عمر ما بود که  با یک بیست و پنج صدم معلوم می‌شد. این کابوس را، سیستم ارزشیابی توصیفی پایان داد. به جای این که زحمت‌های بچه‌ها برای درس و مشق را با نمره  بیست پیمانه کنند و فقط نوشته‌های روی کاغذ را ببینند، اینک آمده‌اند و شرحی از وضعیت کارکرد تحصیلی فرزندان را نگاشته‌اند و با تعیین خوب و بد و متوسط و عالی، نتیجه زحمات تحصیلی را اعلام می‌کنند. تا اینجای کار خیلی نیکوست. فقط وقتی بچه دبستانی‌های انتاریو تکلیفی دارند که به لحاظ سنجش تحصیلی اهمیت دارد و معلم روبریک را به خانه می‌فرستد، ما بایستی بتوانیم آن را تحلیل کنیم تا بفهمیم چطور یادگیری فرزندمان را ارزیابی خواهند کرد. اینجا یک مثال ازبارمی که مربوط به ارزیابی درس‌ بیان شفاهی زبان انگلیسی کلاس سوم است را مرور می‌کنیم. لیوان چای خود را بردارید، به تماشای عکسی که در این متن است مشغول شوید تا برایتان بگویم:

همانطور که می‌بینید عنوان جدول اینست: بارم اجرای شفاهی (Presentation). ما یک جدول چهار ستونی داریم. از سمت راست: ستون اول که سطح چهار (level 4) نامیده می‌شود، توصیف قوی‌ترین شیوه اجرای این تکلیف است، و همانطوری‌که حدس زده‌اید، مطابقت با عالی دارد. سطح سوم که ستون بعدی است مُعَرف خوب است.
ستون سوم یا سطح دو می‌گوید کیفیت کار متوسط است. ستون چهارم یا سطح یک هم که معلوم می‌کند دانش‌آموز کارش رضایت بخش نبوده است.
شاید با خواندن این بارم به همراه فرزندتان، بتوانید کمک شایان توجهی به موفقیت او در اجرای تکلیف شفاهی‌اش انجام دهید. مثلا این بارم را فرستاده‌اند که خانواده‌ها بتوانند با فرزند کلاس سومی خود همکاری کنند تا برای معرفی بهترین مهارت خود یک اجرای شفاهی دست و پا کند. اگر لازم است لوازمی از خانه ببرد تا در کلاس نشان دهد، به او اجازه دهند.
اسم این تکلیف شفاهی در واقع این بود: من در ... ماهرم (I am an expert in…). اگر‌ فرضا دانش‌آموز بخواهد بگوید من یک شطرنج‌باز حرفه‌ای هستم، می‌تواند عکس مسابقاتی که شرکت کرده، یا مهره‌های مورد علاقه‌اش را‌ با خود ببرد تا به اهالی کلاس نشان دهد. شیوه ارایه مطالبش طبق این جدول ارزیابی خواهد شد.

خوب حالا برویم سراغ ردیف‌های افقی:
ردیف اول راجع به نحوه استفاده از اطلاعات است که آیا بطور واضح، دقیق، و با اطمینان استفاده می‌شوند. آیا ترتیب منطقی و جالب توجه مخاطبان هست، طوری که بتوانند اجرای همکلاسی خود را دنبال کنند؟ بدیهیست که در ردیف‌ها هرچه به طرف چپ می‌رویم کیفیت کار اجرا کم می‌شود.
ردیف دوم این جدول به این امر اشاره دارد که آیا استفاده از وسایل کمکی مثل عکس و ماکت و ... بطور موثر به کار گرفته شده است؟
ردیف سوم هم ناظر بر ارتباط چشمی با مخاطبین است؛ و این که صدای دانش‌آموز به قدر کافی رسا بوده که همه بشنوند. کلمات مناسبی برای انتقال معانی و جلب توجه همکلاسی‌ها به کار برده شده است؟
ردیف چهارم هم می‌نمایاند که دانش‌آموز به بقیه اجراهای شفاهی کلاس با دقت گوش کرده است، سوال‌های معنادار پرسیده است، و هنگام نظر دادن در مورد کار بقیه همکلاسی‌ها، معلوم شود کل مدت اجراها آیا اصولا در باغ تشریف داشته‌اند یا خیر؟!

خوب حالا ببینیم معلم از این بارم چگونه استفاده خواهد کرد؟
برای هر دانش‌آموز یک نسخه از این کاغذها مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در حالی‌که دانش‌آموز به اجرای شفاهی‌ مشغول است، معلم هر کدام از موارد را علامت می‌زند. سپس برآیند تمام این چهار دسته توانایی (ردیف‌ها) با شماره‌ای عرضه خواهد شد. اکنون اگر در چند مورد، دانش‌آموز سطح سه باشد و در برخی، سطح چهار، پس معادل را مثبت سه می‌گیرند یعنی بیش از سه، ولی هنوز به چهار نمی‌رسد. در کارنامه همین سیستم را به جای سطح چهار (عالی) بطور‌A  نمایش خواهند داد.
بارمی که با هم مرور کردیم قابلیت استفاده برای موارد متعددی دارد. می‌تواند برای درس علوم، تاریخ، اجتماعی، یا زبان انگلیسی باشد.
اما ترفند ستودنی این معلم، همین بس که می‌خواهد از ابتدای سال با روحیه دانش‌آموزانش آشنا شود و بداند چطور می‌تواند برنامه‌ریزی موثرتری برایشان داشته باشد. این معلم زیرک می‌خواهد راه‌های یادگیری آنان را کشف کند تا کلید مناسب را به دست بگیرد. او شاه کلید یادگیرنده‌های مختلف را به دست دارد! فقط می‌خواهد ببیند هر دانش‌آموز آیا از راه دیدن بیشتر یاد می‌گیرد یا شنیدن یا لمس. او به مهارت‌هایی که بچه، ادعایش را دارد اشراف حاصل می‌کند. مثلا حدس می‌زند کودکی که خود را فوتبالیست معرفی می‌کند، کلید یادگیری‌اش راه لمس است و اصطلاحا tactile learner  می‌باشد. غوطه خوردن در دنیای آموزش بسیار جالب است و غواصی با ابزار مناسب، بسیار لذت‌بخش! هفته بعد در دنیای آموزش‌ با هم اندکی زیرآبی می‌رویم و بن‌مایه چند مدل یادگیری را برانداز می‌کنیم. فعال و کوشا بمانید.