می‌خواهیم طرح درس lesson plan)) یا‌ همان یادداشت معلم، برای ارایه درس در مدارس انتاریو را بازگو کنیم. این‌گونه، هم تسلط معلم به انتظارات سند آموزشی ((curriculum را متوجه می‌شویم، و هم کمی‌ به رفتار سازمانی درون نظام آموزش و پرورش پی می‌بریم.
وقتی بچه بودیم اگرمعلم غایب می‌شد، خانم ناظم در آستانه در کلاس خبررسانی می‌کرد و بعد به ما اجازه می‌داد برویم حیاط مدرسه.چنین شادمانی را کسی بود که مشتاق نباشد؟! و البته بدون تلفن دستی و اینترنت، مدل زندگی همانطوری پذیرفته و پسندیده بود، و نیز در ایران امروز هم، ساختار اداره کردن مدارس به کلی فرق کرده است. اگر معلم حاضر نشود، معلم جانشین خواهد آمد و درس فرزندان ما را از روی طرحی‌ ادامه خواهد داد.
خوانندگان این مجموعه مطالب، الان دیگر حسابی با نظام مدرسه‌ای انتاریو آشنا شده‌اند! فقط برای خوانندگان جدید یک تذکر می‌دهم که در کانادا، برای امور آموزشی، دولت استانی، با توجه به ساکنانش برنامه‌ریزی می‌کند و دولت فدرال برای امور جامع کشوری تصمیم می‌گیرد. در استان انتاریو کتابی برای تدریس هر درس و برای هر پایه موجود نیست. آنچه که معلم در هر کلاس باید درس بدهد به صورت سرفصل‌ها و شاخه‌های مربوطه در سندی نوشته می‌شود و معلم موظف است از روی آن‌ها برنامه درسی خود را تنظیم کند. به نوشته‌های قبلی این مجموعه مقالات، در ایران استار مراجعه فرمایید www.iranstar.com/en/author/leila-kazemzadeh.

میزان قابل ملاحظه‌ای از وقت معلمان، صرف طراحی درس و تهیه مطالب آموزشی از منابع مختلف می‌شود. دانشجو- معلم‌ها در حال تحصیل در رشته آموزش، یکی از مهارت‌های اصلی که  فرامی‌گیرند، آیین کلاس‌داری‌ و طراحی درس است.
در یک طرح درس باید به اهداف و راه‌کارهای آموزشی و سنجشی اشاره شود. هر معلم یک برنامه روزانه یا day planner  برای خود دارد که در آن برنامه هر روز خود را در جدولی می‌نویسد. اگر برنامه چند روز جلوتر را هم نوشته باشد، آینده‌نگری اوست: چرا که برای هرکس ممکن است شرایطی پیش بیاید که نتواند سرکار خود حضور یابد؛ و اینگونه، کار اداره کلاس برای معلم جایگزین راحت‌تر خواهد بود.
بیایید ببینیم مثلا دانشگاه لیک‌هد چه نوع طرح درسی به معلمانی که پرورش می‌دهد، پیشنهاد می‌کند؟ بگذارید اول اقرار کنم این فرم، که لینک آن در انتهای مطلب موجود است، خیلی مفصل و پر جزییات است و تا به حال باعث بالا انداختن ابروی چندین مدیر و آموزگار- به نشان تحسین- شده است! ضمنا حق استفاده (کپی رایت) مربوط به دانشگاه لیک هد انتاریو می‌باشد:

پس از درج تاریخ و اسم درس، ابتدا به معرفی کلی و کوتاه درس اشاره می‌شود. سپس به انتظارات کلی سند آموزشی و نیز انتظارات جزیی‌تر پرداخته می‌شود. اهدافی که در این درس دنبال می‌شود را باید نوشت. بعد نشانه‌هایی که ثابت می‌کند درس تفهیم شده است: معیار موفقیت، به زبان ساده، مثلا "من می‌توانم برای هر اسمی، یک صفت مناسب پیدا کنم". بعد نوبت این است که بدانیم سنجش این درس درکدام نوع‌ اتفاق می‌افتد: آیا شفاهی است، عملی و اجرا کردنی است، یا نوشتنی. راهکار سنجش چیست؟ بارم سنجش کدام است؟‌ حالا نوبت ذکر مواد مورد نیاز برای این درس است مثلا مقوا، چسب، قیچی، لپه، دگمه، و...

نوبت به نوشتن بخش اصلی رسید: تا اینجا اهداف و حواشی را دانستیم و حالا باید بدانیم معلم برای انتقال درس چه خواهد کرد. ابتدا آنچه که توجه بچه‌ها را به موضوع درس، جلب خواهد کرد و مقدمه درس است، ذکر می‌شود. بعد خود بدنه اصلی درس که‌ موقع تعامل‌ معلم و دانش‌آموزان است شرح داده می‌شود.‌ چند دقیقه آخر کلاس هم نوبت مرور مطالب و تثبیت یادگیری است.  قسمت بعدی در فرم طرح درس، به مواردی می‌پردازد که باید در ادامه و تکمیل این درس، در روزهای آینده به آن پرداخته شود.‌ کادر بعدی هم اشاره به نکاتی است که برای دانش‌آموزان با ویژگی خاص (مشکلات یادگیری) باید لحاظ شود. اشاره بعدی هم به همپوشانی احتمالی دروس است. حتما خاطرتان هست که گفتیم ممکن است بچه‌ها یک پاراگراف راجع به مراحل رشد دانه‌ یا انواع ماشین‌های ساده بنویسند و در عین حال که توانایی نگارشی خود را نشان می‌دهند، فهم درس علوم را هم منعکس کنند. به این مورد از طرح درس، اصطلاحا همپوشانی موضوع (cross curricular) می‌گویند. البته معلم همیشه به دانش‌آموزان خواهد گفت که در هر تکلیف درسی، کدام مهارت مورد سنجش خواهد بود: مثلا در تکلیف علوم، املای اشتباه بی‌تاثیر است. کادر انتهایی را هم  متخصیصین رشته آموزش دانشگاه لیک هد گذاشته‌اند تا معلم گرامی، پس از درس دادن، نکته‌هایی که نظر خود را در مورد درسی که داده است بنویسد. مثلا چگونه می‌شد این درس را بهتر منتقل کرد، یا نقاط قوت این درس چه بود.

راستی معلم دهکده که‌ هفته‌های قبل در تونل زمان دویست سال پیش او را ملاقات کردیم،‌ همان که‌ تک و تنها، به همه بچه‌های ده، در یک کلاس درس می‌داد... اگر یک روز مریض می‌شد، نمی‌دانم چه  می‌شد. ‌پس خدا را شکر که مدارس امروز سازمان دارند، و معلم، فقط یکی از ارکان است و با نبودش کار معطل نمی‌ماند. معلم جایگزین خواهد آمد و با دیدن برنامه روزانه و طرح درس‌ها، سکانداری خواهد کرد. هر زمان که بازرس آموزش و پرورش قصد نزول اجلال کند، او هم با نگاهی به طرح درس معلم، یک ایده فوری خواهد داشت.
از پشت این پنجره، پنجم اکتبر، روز جهانی معلم، را تبریک می‌گویم و بر دست همه آنان که به گردن ما حق‌ آموزش دارند بوسه می‌زنم. دست چپ و راست و خوب و بد و الفبا را و زندگی اجتماعی را به ما آموختند؛ و هرچه از پس آن آمد...وامدار آنانیم.

اگر دوست دارید باز هم راجع به سازمانی بودن نظام آموزش و پرورش انتاریو بدانید، هفته بعد هم ایران استار را بخوانید. مطالب این قلم  به بخش خانواده ایران استار منتقل خواهد شد.
ttps://www.lakeheadu.ca/sites/default/files/uploads/1193/Docs/Lesson%20plan%20t...