نخستین اثر ماگالی تودوا، تصحیح ویس و رامین در سال 1349 را بنیاد فرهنگ ایران چاپ کرد
شرقشناسی- 98
تودوآ، ماگالی آریوویچ (Todua Magali Areevich) خاورشناس اهل گرجستان و متخصص در ادبیات و زبان فارسی و تاجیکی در روز 19 ژانویه 1927 در شهر سالخینو(Salkhino ( جمهوری گرجستان به دنیا چشم گشود. وی پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه دولتی تفلیس و در سال 1949 فارغالتحصیل گردید و در نتیجه در سال 1954 با ارائه رسالهای به عنوان "تاّسی از کتاب گلستان در ادبیات تاجیکی و فارسی" نامزد (دکتر) علوم زبانشناسی شد و پس از 13 سال در سال 1967با تالیف یک اثر تکنگاری به اخذ درجه دکتری در زبانشناسی نائل آمد و در عین حال از سال 1950 تا 1960کارمند علمی و از سال1966 رئیس کرسی زبان و ادبیات فارسی در انستیتوی شرقشناسی فرهنگستان علوم تاجیکستان بود. وی در سال 1971 از ایران دیدار نمود. (1). این خاورشناس در 16 ماه مه 2016 در 89 سالگی در تفلیس درگذشت.
دکتر علی علیبابائی درمنی در یادبود درگذشت ماگالی تودوا نوشتهاند: شوربختانه خبردار شدیم استاد برجستهی ایرانشناس گرجستانی (ماگالی تودوآ) در روز 27 اردیبشت 1395 به دیار باقی شتافت. شش سال پیش در چنین روزهائی افتخار نصیب من شد تا در بنیاد شرقشناسی گرجستان چند دقیقهای با ایشان گفتگو کنم. در همان زمان اندک عمق آشنائی با تاریخ و فرهنگ ایران مرا شگفتزده کرد و خاطرهای فراموشنشدنی در ذهن من بر جای نهاد. در مورد حمیت وتعصب ایشان نسبت به زبان فارسی از زبان استادان ایرانشناسی گرجستان شنیدم که ایشان هنگامی که میدیدند در شبکههای فارسی زبان خارج از کشور برخی از مجریها از سر فضلفروشی یا نادانی برخی واژههای انگلیسی را به مانند مهمانهای ناخوانده وارد زبان فارسی میکنند، در مقام یک پاسدار استوار این زبان کهن در طی تماس تلفنی با این شبکهها، به آنها چنین میگفت: "شرمتان باد که زبان فردوسی را این چنین میآلائید" در حقیقت زندهیاد تودوا به مثابه عضوی از خانوادهی بزرگ دوستداران ایران، زبان فارسی را زبان بیگانه نمیدانست و به مثابه یکی از میراثداران راستین زبان کهن فارسی از این زبان در جایگاه میراث مشترک ساکنان ایران فرهنگی دفاع میکرد.
با ذکر این مقدمه میپردازیم به شرح مختصر خدمات زندهیاد ماگالی تودوا به فرهنگ و ادب پارسی. خوانندگان پارسیزبان نخستین بار در دیماه سال 1349 خورشیدی با نام ماگالی تودوا آشنا شدند. در زبان گرجستانی"ماگالی" به معنای"بلندمرتبه" است. در این سال به همراه "الکساندر گواخاریا" یک نسخه از "ویس و رامین" فخرالدین اسعد گرگانی را به همراه یکدیگر تصحیح کرده بودند. این کتاب توسط "انتشارات بنیاد فرهنگ ایران" به زیور طبع آراسته شد. پس از آن پژوهشهای تودوآ درباره ایران ادامه یافت. از جمله درسال 1995 کتاب "فرمانهای نگاهداری شدهی شاهان ایران در کتابخانههای تفلیس" را به زبان روسی منتشر کرد. در دهه 70 خورشیدی دو اثر مهم از تودوا درباره "شاهنامه فردوسی" در دانشگاه گیلان به کوشش دکتر محمد کاظم یوسفپور منتشر شد. در سال 1377خورشیدی 15 مقاله تودوا در زمینه شناخت "شاهنامه فردوسی" در مجموعهای به نام"از پانزده دریچه، نگاهی به فردوسی و شاهنامه" در انتشارات دانشگاه گیلان به چاپ رسید و در سال 1379 خورشیدی اثر وزین دیگر تودوا "خردنامه پارسایان" یا (روایتی دیگر از شاهنامه فردوسی ) در همان انتشارات و به کوشش دکتر محمدکاظم یوسفپور منتشر شد.(2).
سایت ایراس (سایت مطالعات ایران) در خبر تاریخ دوشنبه 27 اردیبهشت 1395 نوشته است: پروفسور ماگالی تودوا ایرانشناس در سن 89 سالگی در منزل شخصی دارفانی را وداع گفت. پروفسور ماگالی تودوا از ایرانشناسان برجسته بود و در کارنامه خود تالیفات و ترجمههای بسیاری دارد که از جمله میتوان به ترجمه اشعار عرفانی مولانا به زبان گرجی، عیسینامه و غیره به زبان گرجی اشاره کرد. تحقیق و تالیف کتابی در دو مجلد با عنوان (فرامین و احکام شاهان ایران) از جمله فعالیتهای ایشان به شمار میآید که در کتابخانه مرکزی، بایگانی ملی و موسسه ملی نسخ خطی گرجستان نگهداری میشود. حاصل تلاشهای چهل ساله پروفسور ماگالی تودوا در تالیف بیش از 120 مقاله و کتاب علمی به زبانهای گرجی، فارسی، روسی و گزیدههای ادبیات فارسی میباشد. وی در شانزدهمین جشنواره جایزه جهانی کتاب سال ایران موفق به دریافت مهمترین جایزه ادبی و نیز تقدیر رئیس جمهوری ایران شد. (3).
باز هم سایت ایرانچهر در تاریخ 28 اردیبهشت 1395 خلاصه از گفتار مرحوم ماگالی تودوا را درباره شاهنامه فردوسی آورده و نوشته است که برای آشنائی بیشتر با آثار این نابغه (یعنی ماگالی تودوا) بخشی از "سر سخن" او در کتاب "از پانزده دریچه" را در اینجا میآوریم. "شاهنامه فردوسی اگر چه تا کنون در مراکز مختلف ایرانشناسی در کشورهای گوناگون دنیا منبع الهام در نگارش و نشر مقالهها و کتابهائی بیشمار شده اما همچنان میتوان گفت که کسی در این دانشنامه ایرانی که پر است از آگاهیهای پر ارج گوناگون، چنانچه باید و شاید غور و پژوهش نکرده است. با این حال شاهنامه تنها "کتاب دانش" نیست. یگانه خداوندگار سخن پارسی. اثر سترگ خود را به اراده پروردگار یکتا به گونهای پرداخته است که برای خوانندهی هنر دوست بهرهای وصفنشدنی از لذت هنری به همراه داشته باشد "تا خداوندان دانش اندر این نگاه کنند و فرهنگ شاهان و مهتران و فرزانگان و کار وساز پادشاهی و نهاد و رفتار ایشان و آئینهای نیکو و داد و داوری و راندن کار و سپاه آراستن و رزم کردن و شهر گشادن و کین خواستن و شبیخون کردن و آزرم داشتن بدین نامه اندر یابند". شاهنامه برای ایرانیان از همان ارج و قُرب برخوردار است که مثلاً "مهابا هارات" برای هندوان یا "پلنگینهپوش" برای گرجیان. این کتاب روشنترین دریچهای است که به سوی ایران گشوده شده و شفافترین آئینهایست که آرمانهای ایرانیان را در خود باز تابانیده است.(4).
آقای حمید رضا محمدی در روزنامه ایران نوشتهاند که: نخستین اثر ماگالی تودوا، تصحیح ویس و رامین در سال 1349 را بنیاد فرهنگ ایران چاپ کرد. دیگر آثار او عبارتند از فرمانهای نگاهداری شده شاهان ایران موجود در کتابخانههای تفلیس به زبان روسی، تصحیح کلیله و دمنه، شاهنامه از پانزده دریچه، نگاهی به فردوسی و شاهنامه او، خردنامه پارسیان (روایتی دیگر از شاهنامه فردوسی ) و ترجمه اشعار مولانا به زبان گرجی (5). دکتر سید محسن حسینی مؤخر و دکتر نمادی بارتایا در مقالهای درباره شاهنامه در گرجستان نوشتهاند که: ماگالی تودوا مصحح ویس و رامین در سال 1959داستانهای کاوه آهنگر، رستم و سهراب و مزدک را از شاهنامه ترجمه و منتشر کرد و هم در سال 1982داستان رزم گودرز با پیران را به زبان گرجی ترجمه و انتشار داد و در سال 1992 تلخیصی از متن کامل شاهنامه را به نثر گرجی به چاپ رسانید. ایشان یعنی ماگالی تودوا در سال 1970 کتابی با عنوان فردوسی و شاهنامه منتشر کرد که در سال1995 تجدید چاپ شد و در سال 1377 ترجمه فارسی آن با عنوان پانزده دریچه در دانشگاه گیلان به چاپ رسید (6).
خانم دکتر آزیتا همدانی در مقاله "وضعیت زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی در گرجستان" نوشتهاند که: ماگالی تودوا از 60 سال پیش (از چاپ مقاله در 1388) یعنی از 1328 خورشیدی در گرجستان تحقیق میکند و قلم میزند و در مورد چاپ کتاب "ویس و رامین" (که در ایران چاپ شد1349خورشیدی) پروفسور ماگالی تودوا گفتهاند که با مقایسه ویس و رامین تصحیح استاد مجتبی مینوی و ترجمه ویس و رامین به زبان گرجی و متن اصلی خطی آن 1200 بیت بر متن فارسی تصحیح مجتبی مینوی افزودهاند و چون دکتر پرویز خانلری از این موضوع اطلاع یافتند پیشنهاد کردند که کتاب ویس و رامین تصحیح ماگالی تودوا و استاد گواخاریا در ایران چاپ شود و پیشنهاد او پذیرفته شد و کتاب"ویس و رامین" تصحیح ماگالی تودوا و گواخاریا در سال 1349 در تهران توسط اتنشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ رسید واین کتاب صحیحترین متن از ویس و رامین است که در دسترس قرار دارد. (7).
پارهای از نوشتهها و پژوهشهای ایرانشناسی ماگالی تودوا:
1- تاسی از کتاب گلستان در ادبیات تاجیکی چاپ شده 1954 در تفلیس.
2- غزلیات رودکی (ترجمه از فارسی به زبان گرجی) چاپ 1957 در تفلیس.
3- ویس و رامین (متن، بررسی، واژهنامه، ترجمه با همکاری) چاپ 1964 تفلیس.
4- تاسی از بوستان و گلستان سعدی چاپ 1964 تفلیس.
5- درباره برخی نمودارها و چهرههای شاعرانه در اثر نظامی چاپ 1964 تفلیس.
6- چند نکته درباره منظومه خسرو و شیرین نظامی(به زبان گرجی) چاپ 1964 تفلیس.
7- خسرو و شیرین نظامی گنجوی (تصحیح، پیشگفتار و شرح به زبان گرجی) چاپ 1964 تفلیس.
8- کلیله و دمنه به روایت س ار بلیان چاپ 1967 تفلیسکه در ایران هم در سال 1358 از سوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران چاپ شده است.
9- من شاهین سپیدم، اثر جلالالدین رومی (ترجمه و پیشگفتار از فارسی به زبان گرجی) چاپ 1970 تفلیس.
10- ویس و رامین اثر فخرالدین گرگانی (متن علمی- انتقادی. فارسی برگرفته از روی نسخ خطی باستانی فارسی- گرجی) چاپ تهران 1349 خورشیدی از انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
11- مطالعات گرجی- فارسی (به زبان روسی،گرجی و فارسی)1971 تفلیس.
12- عیسینامه (حضرت مسیح و مریم عذرا در شعر فارسی.
13- فرمانهای نگاهداری شده شاهان ایران در دوجلد به زبان روسی.
14- منتخب اشعار فارسی در دو جلد ترجمه به زبان گرجی که در دو جلد و به همت رایزنی فرهنگی ایران در گرجستان به چاپ رسیده است و گویا تعداد مقالهها وکتابهای او نزدیک به 120 فقره میباشد.
منابع وماخذ این بخش:
1- گروه مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاورشناسان، جلد سوم، ص449 چاپ 1386 و محمد رستمی: ایرانشناسان و ادبیات فارسی، ص 394 چاپ 1390 هر دو کتاب از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- دکتر علی علیبابائی درمنی: مقاله مرثیهای برای ماگالی تودوآ ایرانشناس گرجی، سایت اینترنتی ایرانچهر 29 اردیبهشت 1395.
3- سایت اینترنتی "ایراس"، مقاله پروفسور ماگالی تودوآ ایرانشناس برجسته گرجی درگذشت.
4- سایت ایرانچهر: مقاله مرثیهای برای ماگالی تودوا ایرانشناس گرجی.
5- روزنامه ایران چاپ تهران شماره 6459 مورخ 26 اسفند 1395 سایت روزنامه ایران.
6- دکتر سید محسن حسینی مؤخر استاد دانشگاه لرستان و دکتر نمادی باتایا استاد دانشگاه تفلیس: مقاله نقش و اهمیت شاهنامه در فرهنگ گرجستان چاپ شده در فصلنامه پژوهشهای ادبی سال10 شماره142 زمستان 1392 به نقل از سایت مربوطه.
7- دکتر آزیتا همدانی، مقاله "وضعیت زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی در گرجستان" مجله ایراس سال 4 ش 5 پائیز و زمستان 1388 تهران ص 196.
تودوآ، ماگالی آریوویچ (Todua Magali Areevich) خاورشناس اهل گرجستان و متخصص در ادبیات و زبان فارسی و تاجیکی در روز 19 ژانویه 1927 در شهر سالخینو(Salkhino ( جمهوری گرجستان به دنیا چشم گشود. وی پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه دولتی تفلیس و در سال 1949 فارغالتحصیل گردید و در نتیجه در سال 1954 با ارائه رسالهای به عنوان "تاّسی از کتاب گلستان در ادبیات تاجیکی و فارسی" نامزد (دکتر) علوم زبانشناسی شد و پس از 13 سال در سال 1967با تالیف یک اثر تکنگاری به اخذ درجه دکتری در زبانشناسی نائل آمد و در عین حال از سال 1950 تا 1960کارمند علمی و از سال1966 رئیس کرسی زبان و ادبیات فارسی در انستیتوی شرقشناسی فرهنگستان علوم تاجیکستان بود. وی در سال 1971 از ایران دیدار نمود. (1). این خاورشناس در 16 ماه مه 2016 در 89 سالگی در تفلیس درگذشت.
دکتر علی علیبابائی درمنی در یادبود درگذشت ماگالی تودوا نوشتهاند: شوربختانه خبردار شدیم استاد برجستهی ایرانشناس گرجستانی (ماگالی تودوآ) در روز 27 اردیبشت 1395 به دیار باقی شتافت. شش سال پیش در چنین روزهائی افتخار نصیب من شد تا در بنیاد شرقشناسی گرجستان چند دقیقهای با ایشان گفتگو کنم. در همان زمان اندک عمق آشنائی با تاریخ و فرهنگ ایران مرا شگفتزده کرد و خاطرهای فراموشنشدنی در ذهن من بر جای نهاد. در مورد حمیت وتعصب ایشان نسبت به زبان فارسی از زبان استادان ایرانشناسی گرجستان شنیدم که ایشان هنگامی که میدیدند در شبکههای فارسی زبان خارج از کشور برخی از مجریها از سر فضلفروشی یا نادانی برخی واژههای انگلیسی را به مانند مهمانهای ناخوانده وارد زبان فارسی میکنند، در مقام یک پاسدار استوار این زبان کهن در طی تماس تلفنی با این شبکهها، به آنها چنین میگفت: "شرمتان باد که زبان فردوسی را این چنین میآلائید" در حقیقت زندهیاد تودوا به مثابه عضوی از خانوادهی بزرگ دوستداران ایران، زبان فارسی را زبان بیگانه نمیدانست و به مثابه یکی از میراثداران راستین زبان کهن فارسی از این زبان در جایگاه میراث مشترک ساکنان ایران فرهنگی دفاع میکرد.
با ذکر این مقدمه میپردازیم به شرح مختصر خدمات زندهیاد ماگالی تودوا به فرهنگ و ادب پارسی. خوانندگان پارسیزبان نخستین بار در دیماه سال 1349 خورشیدی با نام ماگالی تودوا آشنا شدند. در زبان گرجستانی"ماگالی" به معنای"بلندمرتبه" است. در این سال به همراه "الکساندر گواخاریا" یک نسخه از "ویس و رامین" فخرالدین اسعد گرگانی را به همراه یکدیگر تصحیح کرده بودند. این کتاب توسط "انتشارات بنیاد فرهنگ ایران" به زیور طبع آراسته شد. پس از آن پژوهشهای تودوآ درباره ایران ادامه یافت. از جمله درسال 1995 کتاب "فرمانهای نگاهداری شدهی شاهان ایران در کتابخانههای تفلیس" را به زبان روسی منتشر کرد. در دهه 70 خورشیدی دو اثر مهم از تودوا درباره "شاهنامه فردوسی" در دانشگاه گیلان به کوشش دکتر محمد کاظم یوسفپور منتشر شد. در سال 1377خورشیدی 15 مقاله تودوا در زمینه شناخت "شاهنامه فردوسی" در مجموعهای به نام"از پانزده دریچه، نگاهی به فردوسی و شاهنامه" در انتشارات دانشگاه گیلان به چاپ رسید و در سال 1379 خورشیدی اثر وزین دیگر تودوا "خردنامه پارسایان" یا (روایتی دیگر از شاهنامه فردوسی ) در همان انتشارات و به کوشش دکتر محمدکاظم یوسفپور منتشر شد.(2).
سایت ایراس (سایت مطالعات ایران) در خبر تاریخ دوشنبه 27 اردیبهشت 1395 نوشته است: پروفسور ماگالی تودوا ایرانشناس در سن 89 سالگی در منزل شخصی دارفانی را وداع گفت. پروفسور ماگالی تودوا از ایرانشناسان برجسته بود و در کارنامه خود تالیفات و ترجمههای بسیاری دارد که از جمله میتوان به ترجمه اشعار عرفانی مولانا به زبان گرجی، عیسینامه و غیره به زبان گرجی اشاره کرد. تحقیق و تالیف کتابی در دو مجلد با عنوان (فرامین و احکام شاهان ایران) از جمله فعالیتهای ایشان به شمار میآید که در کتابخانه مرکزی، بایگانی ملی و موسسه ملی نسخ خطی گرجستان نگهداری میشود. حاصل تلاشهای چهل ساله پروفسور ماگالی تودوا در تالیف بیش از 120 مقاله و کتاب علمی به زبانهای گرجی، فارسی، روسی و گزیدههای ادبیات فارسی میباشد. وی در شانزدهمین جشنواره جایزه جهانی کتاب سال ایران موفق به دریافت مهمترین جایزه ادبی و نیز تقدیر رئیس جمهوری ایران شد. (3).
لطفا فیلم زیر را نگاه کنید
آقای حمید رضا محمدی در روزنامه ایران نوشتهاند که: نخستین اثر ماگالی تودوا، تصحیح ویس و رامین در سال 1349 را بنیاد فرهنگ ایران چاپ کرد. دیگر آثار او عبارتند از فرمانهای نگاهداری شده شاهان ایران موجود در کتابخانههای تفلیس به زبان روسی، تصحیح کلیله و دمنه، شاهنامه از پانزده دریچه، نگاهی به فردوسی و شاهنامه او، خردنامه پارسیان (روایتی دیگر از شاهنامه فردوسی ) و ترجمه اشعار مولانا به زبان گرجی (5). دکتر سید محسن حسینی مؤخر و دکتر نمادی بارتایا در مقالهای درباره شاهنامه در گرجستان نوشتهاند که: ماگالی تودوا مصحح ویس و رامین در سال 1959داستانهای کاوه آهنگر، رستم و سهراب و مزدک را از شاهنامه ترجمه و منتشر کرد و هم در سال 1982داستان رزم گودرز با پیران را به زبان گرجی ترجمه و انتشار داد و در سال 1992 تلخیصی از متن کامل شاهنامه را به نثر گرجی به چاپ رسانید. ایشان یعنی ماگالی تودوا در سال 1970 کتابی با عنوان فردوسی و شاهنامه منتشر کرد که در سال1995 تجدید چاپ شد و در سال 1377 ترجمه فارسی آن با عنوان پانزده دریچه در دانشگاه گیلان به چاپ رسید (6).
خانم دکتر آزیتا همدانی در مقاله "وضعیت زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی در گرجستان" نوشتهاند که: ماگالی تودوا از 60 سال پیش (از چاپ مقاله در 1388) یعنی از 1328 خورشیدی در گرجستان تحقیق میکند و قلم میزند و در مورد چاپ کتاب "ویس و رامین" (که در ایران چاپ شد1349خورشیدی) پروفسور ماگالی تودوا گفتهاند که با مقایسه ویس و رامین تصحیح استاد مجتبی مینوی و ترجمه ویس و رامین به زبان گرجی و متن اصلی خطی آن 1200 بیت بر متن فارسی تصحیح مجتبی مینوی افزودهاند و چون دکتر پرویز خانلری از این موضوع اطلاع یافتند پیشنهاد کردند که کتاب ویس و رامین تصحیح ماگالی تودوا و استاد گواخاریا در ایران چاپ شود و پیشنهاد او پذیرفته شد و کتاب"ویس و رامین" تصحیح ماگالی تودوا و گواخاریا در سال 1349 در تهران توسط اتنشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ رسید واین کتاب صحیحترین متن از ویس و رامین است که در دسترس قرار دارد. (7).
پارهای از نوشتهها و پژوهشهای ایرانشناسی ماگالی تودوا:
1- تاسی از کتاب گلستان در ادبیات تاجیکی چاپ شده 1954 در تفلیس.
2- غزلیات رودکی (ترجمه از فارسی به زبان گرجی) چاپ 1957 در تفلیس.
3- ویس و رامین (متن، بررسی، واژهنامه، ترجمه با همکاری) چاپ 1964 تفلیس.
4- تاسی از بوستان و گلستان سعدی چاپ 1964 تفلیس.
5- درباره برخی نمودارها و چهرههای شاعرانه در اثر نظامی چاپ 1964 تفلیس.
6- چند نکته درباره منظومه خسرو و شیرین نظامی(به زبان گرجی) چاپ 1964 تفلیس.
7- خسرو و شیرین نظامی گنجوی (تصحیح، پیشگفتار و شرح به زبان گرجی) چاپ 1964 تفلیس.
8- کلیله و دمنه به روایت س ار بلیان چاپ 1967 تفلیسکه در ایران هم در سال 1358 از سوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران چاپ شده است.
9- من شاهین سپیدم، اثر جلالالدین رومی (ترجمه و پیشگفتار از فارسی به زبان گرجی) چاپ 1970 تفلیس.
10- ویس و رامین اثر فخرالدین گرگانی (متن علمی- انتقادی. فارسی برگرفته از روی نسخ خطی باستانی فارسی- گرجی) چاپ تهران 1349 خورشیدی از انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
11- مطالعات گرجی- فارسی (به زبان روسی،گرجی و فارسی)1971 تفلیس.
12- عیسینامه (حضرت مسیح و مریم عذرا در شعر فارسی.
13- فرمانهای نگاهداری شده شاهان ایران در دوجلد به زبان روسی.
14- منتخب اشعار فارسی در دو جلد ترجمه به زبان گرجی که در دو جلد و به همت رایزنی فرهنگی ایران در گرجستان به چاپ رسیده است و گویا تعداد مقالهها وکتابهای او نزدیک به 120 فقره میباشد.
منابع وماخذ این بخش:
1- گروه مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاورشناسان، جلد سوم، ص449 چاپ 1386 و محمد رستمی: ایرانشناسان و ادبیات فارسی، ص 394 چاپ 1390 هر دو کتاب از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- دکتر علی علیبابائی درمنی: مقاله مرثیهای برای ماگالی تودوآ ایرانشناس گرجی، سایت اینترنتی ایرانچهر 29 اردیبهشت 1395.
3- سایت اینترنتی "ایراس"، مقاله پروفسور ماگالی تودوآ ایرانشناس برجسته گرجی درگذشت.
4- سایت ایرانچهر: مقاله مرثیهای برای ماگالی تودوا ایرانشناس گرجی.
5- روزنامه ایران چاپ تهران شماره 6459 مورخ 26 اسفند 1395 سایت روزنامه ایران.
6- دکتر سید محسن حسینی مؤخر استاد دانشگاه لرستان و دکتر نمادی باتایا استاد دانشگاه تفلیس: مقاله نقش و اهمیت شاهنامه در فرهنگ گرجستان چاپ شده در فصلنامه پژوهشهای ادبی سال10 شماره142 زمستان 1392 به نقل از سایت مربوطه.
7- دکتر آزیتا همدانی، مقاله "وضعیت زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی در گرجستان" مجله ایراس سال 4 ش 5 پائیز و زمستان 1388 تهران ص 196.
اگر شما همکاری گرامی ما هستی، مرسی که این مطلب را خواندی، اما کپی نکن و با تغییر به نام خودت نزن، خودت زحمت بکش!
پروتکل علمی - پزشکی جهانی برای مقابله کلیه ویروسهایی مانند کرونا که انتقالشان از طریق بسته هوایی است:
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
Date: چهارشنبه, ژوئیه 10, 2019 - 20:00
درباره نویسنده/هنرمند
Mohammad Akhtari محمد علی اختری سردفتر باز نشسته اسنادرسمی ، ساکن تورنتو است 905-758-9325 |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو