بررسی شاخص مرگ و میر کودکان زیر پنج سال نشان میدهد که در طول نیم قرن گذشته پیشرفت چشمگیری در زمینه کاهش این شاخص به عنوان یکی از مؤلفههای کلیدی در حوزه بهداشت عمومی مشاهده شده است
بررسی شاخص مرگ و میر کودکان زیر پنج سال نشان میدهد که در طول نیم قرن گذشته پیشرفت چشمگیری در زمینه کاهش این شاخص به عنوان یکی از مؤلفههای کلیدی در حوزه بهداشت عمومی مشاهده شده است به طوری که این رقم از نزدیک 85 مرگ از هر 1000 تولد در سالهای 45-1340 به نزدیک 21 مرگ از هر 1000 تولد در سالهای 95-1390 کاهش یافته است و خصوصا کاهش 50 درصدی این عدد در بین سالهای 80-1376 قابل ملاحظه است. (نمودار شماره 1)
در مورد دو شاخص مهم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و فاضلاب نیز روند آماری مشابهی در همین فاصله زمانی مشاهده میشود. درصد دسترسی افراد به امکانات فاضلاب از رقم 32 درصد در فاصله زمانی 45-1340 به رقم 88 درصد در دوره 95-1390 ارتقاء پیدا کرده و همچنین دسترسی به آب آشامیدنی سالم نیز در دو دوره مشابه از رقم 60 درصد جمعیت به رقم 98 درصد ارتقاء یافته است. (نمودار شماره 2)
آمار مربوط به مراقبتهای بهداشتی اولیه (که دو شاخص سرانه پزشک و تخت بیمارستان به ازاء 1000 نفر جمعیت بهترین شاخصههای آن هستند) نیز در این فاصله زمانی روند مشابهی را از نظر بهبود وضعیت دنبال کرده است. آمارها نشان میدهند که بالاترین رقم سرانه پزشک مربوط به سالهای 60-1356 است. بعد از انقلاب و آغاز جنگ این شاخص با افت شدید مواجه شده است و به مرور در طی 30 سال بعد از جنگ وضعیت این شاخص بهبود یافته است. شاخص سرانه تخت بیمارستان به ازاء 1000 نفر جمعیت نیز با روند مشابهی مواجه بوده با این تفاوت که در طول دهه اخیر پیشرفت این شاخص قابل ملاحظه بوده است و از رقم 1.66 تخت در فاصله زمانی 60-1355 به نزدیک 3 تخت در سالهای 95-1390 ارتقاء پیدا کرده است. (نمودار شماره 3)
در نهایت متوسط شاخص امید به زندگی در زنان و مردان ایرانی مؤید پیشرفت وضعیت بهداشت عمومی در نیم قرن گذشته در ایران است بطوری که در فواصل زمانی یاد شده متوسط امید به زندگی در ایران از رقم 48 سال در دوره زمانی 45-1340 تا عدد 76 سال بهبود یافته است. هرچند این رقم هنوز با عدد متوسط 85 سال در برخی کشورهای توسعه فاصله دارد اما در مقیاس ایران پیشرفت قابل ملاحظه است. (نمودار شماره 4)
وضعیت کلی آمارهای بهداشت عمومی در ایران نشان میدهد که طی نیم قرن گذشته سیاستهای اعمال شده در این بخش تا حد زیادی دارای اثرات مثبت در وضعیت کلی اقتصاد ایران بوده و چه از نظر کمیت و کیفیت و چه از نظر اعتدال در دسترسی به امکانات پیشرفتهای شایان توجهی حاصل شده است.
نکته ابهام در موضوع امنیت غذایی در مجموعه اقتصاد ایران آنجاست که شبیه بسیاری از حوزههای سیاستگذاری دیگر در طول سالیان گذشته نگاه جامع و چند وجهی به موضوع امنیت غذایی وجود نداشته و تنها از طرف عرضه و بیشتر با نگاه خودکفایی در تولید محصولات غذایی (کشاورزی و دامی) به این حوزه توجه شده است.
حال آنکه طبق تعریفی که در سطور قبل ارائه شد در موضوع امنیت غذایی علاوه بر موجود بودن غذا و شرایط دسترسی به غذا موضوع بسیار با اهمیت پایداری در دریافت غذا نیز وجود دارد که ضامن تداوم آن بیشتر به سمت تقاضا برمیگردد که در سیاستهای اقتصادی در مجموعه اقتصاد ایران مورد بیتوجهی قرار گرفته است.
سمت تقاضا در حوزه امنیت غذایی علاوه بر درآمد خانوار به دانش تغذیه، ذائقه عمومی و حتی روشهای طبخ غذا مربوط میشود. برای مثال در بخش دانش تغذیه فقر مشهودی مشاهده میشود. این فقر دانش نه تنها در طبقه متوسط اجتماعی و غیر متخصص که در میان متخصصین حوزه تغذیه نیز وجود دارد. برای مثال اگر بخواهیم محاسبه کنیم که غذاهای متداول در سفرههای ایرانیان چقدر ارزش غذایی دارد هیچ داده ثبتی در خصوص کمیت و کیفیت ریز مغزیهای موجود در سبزیجات ، حبوبات، لبنیات و گوشت تولیدی در نقاط مختلف ایران در دسترس نیست.
همچنین هیچ سیاستی در خصوص تغییر مطلوب ذائقه ایرانیان و روشهای طبخ غذای ایرانی به منظور بهبود کیفی و کمی تغذیه صورت نگرفته است که ملموسترین مثال آن حجم بالای مصرف برنج در سفره ایرانی است در حالی که علاوه بر موضوع ارزش غذایی برنج سفید بدون سبوس، خشکی اقلیم ایران و نبود امکان تولید محصول برنج شایان توجه است. جالب است که بدانیم فرضاً نان در سبد غذایی افرادی که در مناطق حارهای زندگی میکنند و امکان کشت گندم وجود ندارد (نظیر کشور مالزی) مورد استفاده قرار نمیگیرد. همچنین کاستیهای آماری و اطلاعاتی در حوزه تغذیه و امنیت غذایی در مجموعه اقتصاد ایران شاهد دیگری بر مدعای مطرح شده است.
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
درباره نویسنده/هنرمند
MohammadAli Fanni محمدعلی فنی دانشآموخته اقتصاد و دارای مدرک دکترا اقتصاد از دانشگاه شیراز است. وی بیش از 14 سال سابقه تدریس، تحقیق و کار اجرایی دارد. email:ma.fanni@gmail.com Tel: 416-305-3360 |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو