ادوارد فیتز جرالد در 31 مارس 1809 درقریه ُّبردفیلد(Bred filed) واقع در سوفولک (Suffolk ) یکی از شهرهای انگلستان، به دنیا آمد
در زمینه شرقشناسی همه شرقشناسان در مطالعات خود به یک موضوع نپرداخته و همه یک هدف نداشتهاند. گروهی در پی کسب معاش و اخذ مدارک دانشگاهی برای احراز مشاغل دولتی و یا خصوصی بودهاند. تعدادی مامور سیاسی و امنیتی یا جاسوسی بودهاند و در مسائل خاورشناسی به آموزش در آن تخصصهائی پرداختهاند که مامور به آن کار شدهاند و کسانی هم علاقه خاصی در امور کشورهای شرقی یا تاریخ و تمدن و فرهنگ ملل آسیائی و آفریقائی در خود کشف و دنبال کردهاند. عدهای زبانشناس بودهاند و جمعی کارشناس در تاریخ و فرهنگ و تمدن و جامعهشناسی و فلسفه و ادبیات و بسیاری از جنبههای دیگر خاورشناسی که محققان بسیاری از ملل مختلف در آن ساحه تحقیق وپژوهش کردهاند و در این میان یک نفر انگلیسی بیشتر در حوزه شعر و ادبیات انگلیسی معروفیت دارد تا در جهان خاورشناسی، ولی باعث معروفیت و اشهرت جهانی عمرخیام نیشابوری، شاعر و دانشمند ریاضیدان ومنجم ایرانی شده است و او کسی نیست جز "ادوارد فیتز جرالد" که کار اصلی او ترجمه آزاد ترانههای خیام به زبان انگلیسی است و بعد از انتشار ترجمه انگلیسی او از رباعیات خیام به شعر انگلیسی، هم خیام شاعر ایرانی و هم خود فیتز جرالد انگلیسی از شهرت جهانی برخوردار گردیدند که در این هفته قصد معرفی او را به خوانندگان گرامی دارم و از اینکه این سلسله گفتارها مورد عنایت و توجه فرهیختگان ایرانی مقیم تورنتو شده است بسیار خوشحالم. مطلبی که در این جا لازم است بگویم این است که از تمام کشورهای غربی بعضی از این خاورشناسان انگلیسی یاور و همپای سیاستمداران استعماری آن کشور در قرن 19 بودهاند که این دولتمردان درست از دستورالعملهای نیکالا ماکیا ولی (Niccola Mackivelli) ایتالیائی (1469-1527)نویسنده کتاب مشهور "پرنس(Princec) شهریار" چاپ 1513 میلادی بوده است پیروی کردهاند. این ماکیاولی مشوق و راهنمای پادشاهان مستبد و قدرت طلبی همچون سلاطین عثمانی و پادشاهان فرانسه بوده است که یکی از جنایتهای پادشاه وقت فرانسه کشتار(سن برتلمیSt.Bartholomeu) است. از نمونه کارهای حیلهگرانه دولتمردان انگلیسی، تاریخ روابط خارجی ایران را در این دویست سال اخیر در نظر بگیرید که سیاستمداران دولت فخیمه انگلستان در تمام این مدت در تمام مناسبات خود با دولت ایران نکتهای از نکات دستور این شخص (ماکیاولی) فروگذار نکردهاند. ازجمله حمایت و کمک عامدانه در تحمیل قرارداد ظالمانه ترکمانچای و گلستان به پادشاه نادان و مستبد ایران یعنی فتحعلی شاه قاجار با روسیه تزاری.(1). بهرحال ببینیم فیتز جرالد چه کرده است؟
ادوارد فیتز جرالد (Edward Fitzgerald) دانشمند و شاعر و خاورشناس انگلیسی در 31 مارس 1809 میلادی مطابق 1224 هجری قمری درروستای "بِرد فیلد" (Bred field) در سوفولک (Suffolk) از ولایات انگلستان به دنیا آمد. در سال 1821به مدرسه کینگ ادوارد وارد شد و در سال 1826به دانشکده ترینیتی "Trinity College" رفته و در دانشگاه کامبریج (Cambridge) دانشجو شد و درجه علمی خود را در سال 1830 از آن دانشگاه دریافت کرد. فیتز جرالد در سال 1856با دختر شاعری به نام ِبرنارد بارُتن ازدواج نمود. وی اوقات بسیاری راصرف خواندن و نوشتن اشعار انگلیسی میکرد و اصولا بیش از آن که مستشرق به معنای خاص باشد شاعر بود و به ادبیات ایران هم علاقه فراوان داشت. وی در سال 1853 تا 1855تمام اوقات خود را صرف آموختن زبانهای شرقی و به ویژه زبان و ادبیات فارسی نمود و استادش در این مورد پروفسور کاِول(E.B. Cowell ) بوده است. ادوارد فیتز جرالد به سمت استاد زبان سانسکریت در دانشگاه کامبریج مشغول کار شد و حکایت "سلامان و آبسال" جامی را ترجمه و در دوجلد در لندن منتشر کرد. فیتز جرالد کمی بعد منطقالطیر عطار نیشابوری را به انگلیسی ترجمه نمود و در اوائل سال 1859 میلادی، رباعیات عمر خیام را به نظم انگلیسی بسیار فصیح انگلیسی برگرداند و در لندن منتشر نمود، اما در ابتدا هیچ یک از نویسندگان و دانشمندان انگلیسی به این ترجمه اهمیتی ندادند و ناشر آن ناچار گردید آن کتاب را به قیمتی پائین عرضه نماید تا اینکه یک سال بعد شاعر و نقاش انگلیسی "روسئتی" (Rossetti) با خرید و مطالعه آن از مطالب دقیق و معانی عمیق و فلسفه گفتار خیام آگاهی پیدا کرد و در نقدی که بر آن نوشت و منتشر کرد بسیار از آن تعریف و تمجید نمود و در واقع او بود که بزرگی عمر خیام را درک کرد و ارزش کار فیتز جرالد را به عالم ادبیات انگلیسی نشان داد و خواندن این کتاب را به "سوینبرن" شاعر نامدار انگلیسی پیشنهاد نمود و "سوینبرن" هم ترجمه را خواند و شرح مفصلی در ستایش خیام و تمجید از کار فیتز جرالد نوشت و منتشر کرد و از سوئی"لرد هوتن" (Lord Houghton) دانشمند دیگر اروپائی ترجمه فیتز جرالد را بسیار تحسین کرد و بدین ترتیب به مرور زمان هم خیام و هم مترجم رباعیات او به نظم انگلیسی یعنی فیتز جرالد در جهان غرب شناخته شدند و بسیاری از اهل شوق و ذوق و دانشمندان ودانشجویان انگلیسی، مخصوصا کسانی که ذوق شاعری داشتنداز آن استقبال نمودند به طوری که در دوران زندگانی فیتز جرالد چهار بار تجدید چاپ شد و پس از درگذشت فیتز جرالد هم همچنان چاپ گردید و از آثار عالی ادبی انگلیس به شمار میآِید. از جمله تاثیرات این ترجمه از رباعیات خیام راه یافتن بسیاری از کلمات فارسی مورد استعمال خیام در زبان انگلیسی گردید و مرحوم مجتبی مینوی دانشمند معروف ایرانی نوشته است که: شکی نیست که از میان شاعران ایرانی شهرت خیام جهانگیر است و سخنان خیام به اکثر زبانهای زنده ترجمه شده است. فیتز جرالد سالهای آخر عمر را در تنهائی گذرانید ودر 14ژوئن 1883 میلادی زندگی را بدرود گفت (2) .
آقای هوشنگ اتحاد در کتاب "پژوهشگران معاصر ایران" جلد سوم در ضمن شرح حال دکتر قاسم غنی که مدتی سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا بود در یازده صفحه شرح حال مفصل وگیرائی از فیتز جرالد آورده که فشردهای از آن را میخوانیم: ادوارد فیتز جرالد (1809-1883) شاعر ومترجم انگلیسی – مترجم رباعیات خیام به انگلیسی است. "پرسی سایکس" (Sir Percy Sykes) که سالهای زیادی در ایران اقامت داشته، در تاریخ ایران مینویسد شکی نیست که ترجمه رباعیات خیام توسط فیتز جرالد سبب اتحاد و دوستی ما بین ایرانیان و مردمان انگلوساکسن شده. من دوبار از نیشابور عبور کردم و در هر نوبت به زیارت آرامگاه عمر خیام مشرف شدم.
بمناسبت صدمین سال ترجمه و چاپ رباعیات خیام به وسیله ادوارد فیتز جرالد، از طرف شورای فرهنگی انگلستان، مسافرتی به ایران برای پیتر ایوری (Peter Ivery )، رئیس شعبه زبان فارسی دانشکده مطالعات شرقی دانشگاه کامبریج ترتیب داده شده بود که او در مدت ده روز اقامت خود در ایران سخنرانیهائی در تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و نیشابور ایراد کرد. ایوری طی سخنانش میگوید: یک شخص از دهقانزادگان انگلیس به آثار یک نفر از شاعران ایران برخورد کرد که در نظر وی به ترجمه میارزید، اگر به وی میگفتند که چهل سال بعد مردم انگلیسی زبان نام آن شاعر انگلیسی را در اعداد شعرای خود قرار میدهند و ترجمه آن روستائیزاده انگلیس را در کتب کلاسیک جهان میگذارد باورش نمیشد. اشعار عمر خیام، حکیم و ریاضیدان ایرانی چنان در شمار سنن ادبی انگلیس جای گرفت که چون سربازان در 1914 و1915 به میدان جنگ اعزام میشدند، حین رفتن به سنگرهای خود، رباعیات خیام را به انگلیسی برای هم میخواندند.
ادوارد فیتز جرالد در 31 مارس 1809 درقریه ُّبردفیلد(Bred filed) واقع در سوفولک (Suffolk ) یکی از شهرهای انگلستان، به دنیا آمد. پدرش جان پرسل با دختری از خانواده معروف فیتز جرالد ازدواج کرد. بعد از آن نام و نشان همسرش را گرفت و به فیتز جرالد شهرت یافت. در سال 1821 ادوارد را به مدرسه کینگ ادوارد در شهر"بری سنت ادموندز" (Bury st. Edmonds) فرستادند و پس از چندسال به کالج ترینیتی در دانشگاه کامبریج رفت و در سال 1830 دانشگاه را به پایان رسانید. بعد از فراغت از تحصیل دانشگاهی خانهای خرید و کتابخانهای تشکیل داد که مالامال از کتاب بود. از سال 1851 به بعد چندین کتاب نوشت و منتشر کرد که مورد تحسین و تمجید قرار گرفت و همچنین علت آشنائی و علاقه او به زبان و ادبیات فارسی تشویق دوست خوبش کاول (Cowell)بود که در دانشگاه کامبریج زبان سانسکریت تدریس میکرد. ادوارد فیتز جرالد بطور جدی از 1853 به بعد به فراگرفتن زبان فارسی همت گماشت. ابتدا مدتی به ترجمه سلامان وابسال جامی و مطالعه اشعار حافظ پرداخت. تا اینکه دوستش کاول هنگام ترک انگلستان و عزیمت به سوی هند یکی از نسخههای رباعیات عمر خیام را به فیتز جرالد هدیه کرد. این کتاب حاوی 158 رباعی از خیام بود که در سال 865 هجری قمری به خط سید محمود خوشنویس در دارالعلم شیراز کتابت شده بود. در واقع علاقه فیتز جرالد به خیام از همین زمان فزونی گرفت و تا آخر عمرش ادامه یافت. این نسخه خطی از رباعیات خیام متعلق به کتابخانه بادلیان بود که رونوشتی از آن در اختیار فیتز جرالد قرار گرفته بود و در ژانویه 1858 منظومه فیتز جرالد از ترجمه مفهومی رباعیات خیام پایان یافت ودر مارس 1859بدون اسم مترجم منتشر گردید. ولی چندان استقبالی از این کتاب نشد و چون قیمت کتاب یک شلینگ بود برنارد کواریچ (Bernard Quaritch) ناشر کتاب قیمت آنرا به دو پنس پائین آورد تا آنها را هرچه زودتر به فروش برساند. در سال 1860"دانته گابریل ُرستی" (Dante Gabriel Rossetti) شاعر معروف انگلیسی آنرا خواند و آنرا بسیار تعریف و تحسین نمود. طولی نکشید که شاعر دیگر انگلیسی"سوینبرن"Swinburne)) آن ترجمه را خواند و طی شرح مفصلی خیام و فیتز جرالد را ستود. بعد از سوینبرن"لرد هوتن" (Lord Houghton) یکی از دانشمندان و سخنسرایان معروف انگلیسی ترجمه رباعیات خیام را در مجامع بزرگ علمی و ادبی انگلستان معرفی و ستایش کرد. بدینسان کتاب فیتز جرالد که یکسال در دست کتابفروش مانده بود در ظرف چند ماه ده بار چاپ شد و در عرض چند سال تعداد چاپ آن از صد تجاوز کرد. از حیث قطع، بزرگترین و کوچکترین کتابی که تاکنون چاپ شده رباعیات خیام است. نام این کتاب به زبان انگلیسی چنین است (The rubaiyat of omar Khayyam rendered in to English ) یا به زبان فارسی "رباعیات عمر خیام، برگردانده شده به شعر انگلیسی".(3).
هوشنگ اتحاد از قول مسعود فرزاد نوشته است که: به گمان من اگر فیتز جرالد مبتکر طرح انتقادی این منظومه را چنان که باید وشاید بشناسیم، میزان اهمیت نسبی فیتز جرالد مترجم را بهتر درک خواهیم کرد. به هر حال در تمجید آن گفته شده است که مشهورترین ترجمهای است که از یک اثر شرقی به عمل آمده است، پس از ترجمه کتاب مقدس که نمونه فصاحت در زبان انگلیسی است.(4).
هوشنگ اتحاد در جای دیگری از کتاب خود از مرحوم قاسم غنی سفیر ایران در آمریکا نقل قول میکند که: هنوز من یک نفر آمریکائی را ندیدهام که عمر خیام را نشناسد و رباعیات او را نخوانده باشد و چیزی در حفظ نداشته باشد. یک روز با دختر بیست و یک سالهای صحبت میکردم، یک جمله گفتم: نام عمر خیام را شنیدهای؟ با کمال تعجب گفت چطور نشنیده باشم و شروع کرد به خواندن رباعیات خیام و چند رباعی از حفظ خواند. خدا رحمت کند فیتز جرالد را که به این خوبی از عهده ترجمه این شاهکار برآمده و این قدر نام ایران را گویا ساخته است.(5).
نگاهی به آثار فیتز جرالد:
فیتز جرالد کتبی چند درزبان انگلیسی نوشته که از بحث ما خارج است و آنچه که از سال1853-1855 مورد توجه شدید او بوده همانا افکار صوفیانه ایرانی بوده که 1- در 1856 حکایت سلامان و آبسال عبدالرحمن جامی را در دوجلد به انگیسی ترجمه کرده و در لندن منتشر نموده.
2- در سال بعد منطقالطیر فریدالدین عطار نشابوری را به انگلیسی ترجمه وچاپ کرد.
3- ترجمه منظوم رباعیات عمر خیام به زبان انگلیسی چاپ 1859 لندن. گفتنی است که ترجمه رباعیات خیام از لحاظ لفظ و واژه درست منطبق با اصل رباعیات خیام نیست بلکه مفهوم و منظور خیام را از رباعیات به صورت شعر انگلیسی برگردانده است. گوئی کتاب یک شخص فیلسوف و حکیم ایرانی را به انگلیسی ترجمه کرده و بیشتر تفسیر و ترجمه توام است.
منابع وماخذ:
1- نیکولا ماکیاولی: شهریار، ترجمه محمود محمود ص11-15.چاپ تهران 1324از انتشارات بنگاه آذر.
2- محمد رستمی: ایرانشناسان و ادبیات فارسی عص185-188.چاپ تهران 1390 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3- هوشنگ اتحاد:پژوهشگران معاصر ایران جلد سوم صص189-199. چاپ تهران 1380 از انتشارات فرهنگ معاصر.
4- ماخذ بالا ص199.
5- همان ماخذ ص74.
ادوارد فیتز جرالد (Edward Fitzgerald) دانشمند و شاعر و خاورشناس انگلیسی در 31 مارس 1809 میلادی مطابق 1224 هجری قمری درروستای "بِرد فیلد" (Bred field) در سوفولک (Suffolk) از ولایات انگلستان به دنیا آمد. در سال 1821به مدرسه کینگ ادوارد وارد شد و در سال 1826به دانشکده ترینیتی "Trinity College" رفته و در دانشگاه کامبریج (Cambridge) دانشجو شد و درجه علمی خود را در سال 1830 از آن دانشگاه دریافت کرد. فیتز جرالد در سال 1856با دختر شاعری به نام ِبرنارد بارُتن ازدواج نمود. وی اوقات بسیاری راصرف خواندن و نوشتن اشعار انگلیسی میکرد و اصولا بیش از آن که مستشرق به معنای خاص باشد شاعر بود و به ادبیات ایران هم علاقه فراوان داشت. وی در سال 1853 تا 1855تمام اوقات خود را صرف آموختن زبانهای شرقی و به ویژه زبان و ادبیات فارسی نمود و استادش در این مورد پروفسور کاِول(E.B. Cowell ) بوده است. ادوارد فیتز جرالد به سمت استاد زبان سانسکریت در دانشگاه کامبریج مشغول کار شد و حکایت "سلامان و آبسال" جامی را ترجمه و در دوجلد در لندن منتشر کرد. فیتز جرالد کمی بعد منطقالطیر عطار نیشابوری را به انگلیسی ترجمه نمود و در اوائل سال 1859 میلادی، رباعیات عمر خیام را به نظم انگلیسی بسیار فصیح انگلیسی برگرداند و در لندن منتشر نمود، اما در ابتدا هیچ یک از نویسندگان و دانشمندان انگلیسی به این ترجمه اهمیتی ندادند و ناشر آن ناچار گردید آن کتاب را به قیمتی پائین عرضه نماید تا اینکه یک سال بعد شاعر و نقاش انگلیسی "روسئتی" (Rossetti) با خرید و مطالعه آن از مطالب دقیق و معانی عمیق و فلسفه گفتار خیام آگاهی پیدا کرد و در نقدی که بر آن نوشت و منتشر کرد بسیار از آن تعریف و تمجید نمود و در واقع او بود که بزرگی عمر خیام را درک کرد و ارزش کار فیتز جرالد را به عالم ادبیات انگلیسی نشان داد و خواندن این کتاب را به "سوینبرن" شاعر نامدار انگلیسی پیشنهاد نمود و "سوینبرن" هم ترجمه را خواند و شرح مفصلی در ستایش خیام و تمجید از کار فیتز جرالد نوشت و منتشر کرد و از سوئی"لرد هوتن" (Lord Houghton) دانشمند دیگر اروپائی ترجمه فیتز جرالد را بسیار تحسین کرد و بدین ترتیب به مرور زمان هم خیام و هم مترجم رباعیات او به نظم انگلیسی یعنی فیتز جرالد در جهان غرب شناخته شدند و بسیاری از اهل شوق و ذوق و دانشمندان ودانشجویان انگلیسی، مخصوصا کسانی که ذوق شاعری داشتنداز آن استقبال نمودند به طوری که در دوران زندگانی فیتز جرالد چهار بار تجدید چاپ شد و پس از درگذشت فیتز جرالد هم همچنان چاپ گردید و از آثار عالی ادبی انگلیس به شمار میآِید. از جمله تاثیرات این ترجمه از رباعیات خیام راه یافتن بسیاری از کلمات فارسی مورد استعمال خیام در زبان انگلیسی گردید و مرحوم مجتبی مینوی دانشمند معروف ایرانی نوشته است که: شکی نیست که از میان شاعران ایرانی شهرت خیام جهانگیر است و سخنان خیام به اکثر زبانهای زنده ترجمه شده است. فیتز جرالد سالهای آخر عمر را در تنهائی گذرانید ودر 14ژوئن 1883 میلادی زندگی را بدرود گفت (2) .
آقای هوشنگ اتحاد در کتاب "پژوهشگران معاصر ایران" جلد سوم در ضمن شرح حال دکتر قاسم غنی که مدتی سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا بود در یازده صفحه شرح حال مفصل وگیرائی از فیتز جرالد آورده که فشردهای از آن را میخوانیم: ادوارد فیتز جرالد (1809-1883) شاعر ومترجم انگلیسی – مترجم رباعیات خیام به انگلیسی است. "پرسی سایکس" (Sir Percy Sykes) که سالهای زیادی در ایران اقامت داشته، در تاریخ ایران مینویسد شکی نیست که ترجمه رباعیات خیام توسط فیتز جرالد سبب اتحاد و دوستی ما بین ایرانیان و مردمان انگلوساکسن شده. من دوبار از نیشابور عبور کردم و در هر نوبت به زیارت آرامگاه عمر خیام مشرف شدم.
بمناسبت صدمین سال ترجمه و چاپ رباعیات خیام به وسیله ادوارد فیتز جرالد، از طرف شورای فرهنگی انگلستان، مسافرتی به ایران برای پیتر ایوری (Peter Ivery )، رئیس شعبه زبان فارسی دانشکده مطالعات شرقی دانشگاه کامبریج ترتیب داده شده بود که او در مدت ده روز اقامت خود در ایران سخنرانیهائی در تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و نیشابور ایراد کرد. ایوری طی سخنانش میگوید: یک شخص از دهقانزادگان انگلیس به آثار یک نفر از شاعران ایران برخورد کرد که در نظر وی به ترجمه میارزید، اگر به وی میگفتند که چهل سال بعد مردم انگلیسی زبان نام آن شاعر انگلیسی را در اعداد شعرای خود قرار میدهند و ترجمه آن روستائیزاده انگلیس را در کتب کلاسیک جهان میگذارد باورش نمیشد. اشعار عمر خیام، حکیم و ریاضیدان ایرانی چنان در شمار سنن ادبی انگلیس جای گرفت که چون سربازان در 1914 و1915 به میدان جنگ اعزام میشدند، حین رفتن به سنگرهای خود، رباعیات خیام را به انگلیسی برای هم میخواندند.
ادوارد فیتز جرالد در 31 مارس 1809 درقریه ُّبردفیلد(Bred filed) واقع در سوفولک (Suffolk ) یکی از شهرهای انگلستان، به دنیا آمد. پدرش جان پرسل با دختری از خانواده معروف فیتز جرالد ازدواج کرد. بعد از آن نام و نشان همسرش را گرفت و به فیتز جرالد شهرت یافت. در سال 1821 ادوارد را به مدرسه کینگ ادوارد در شهر"بری سنت ادموندز" (Bury st. Edmonds) فرستادند و پس از چندسال به کالج ترینیتی در دانشگاه کامبریج رفت و در سال 1830 دانشگاه را به پایان رسانید. بعد از فراغت از تحصیل دانشگاهی خانهای خرید و کتابخانهای تشکیل داد که مالامال از کتاب بود. از سال 1851 به بعد چندین کتاب نوشت و منتشر کرد که مورد تحسین و تمجید قرار گرفت و همچنین علت آشنائی و علاقه او به زبان و ادبیات فارسی تشویق دوست خوبش کاول (Cowell)بود که در دانشگاه کامبریج زبان سانسکریت تدریس میکرد. ادوارد فیتز جرالد بطور جدی از 1853 به بعد به فراگرفتن زبان فارسی همت گماشت. ابتدا مدتی به ترجمه سلامان وابسال جامی و مطالعه اشعار حافظ پرداخت. تا اینکه دوستش کاول هنگام ترک انگلستان و عزیمت به سوی هند یکی از نسخههای رباعیات عمر خیام را به فیتز جرالد هدیه کرد. این کتاب حاوی 158 رباعی از خیام بود که در سال 865 هجری قمری به خط سید محمود خوشنویس در دارالعلم شیراز کتابت شده بود. در واقع علاقه فیتز جرالد به خیام از همین زمان فزونی گرفت و تا آخر عمرش ادامه یافت. این نسخه خطی از رباعیات خیام متعلق به کتابخانه بادلیان بود که رونوشتی از آن در اختیار فیتز جرالد قرار گرفته بود و در ژانویه 1858 منظومه فیتز جرالد از ترجمه مفهومی رباعیات خیام پایان یافت ودر مارس 1859بدون اسم مترجم منتشر گردید. ولی چندان استقبالی از این کتاب نشد و چون قیمت کتاب یک شلینگ بود برنارد کواریچ (Bernard Quaritch) ناشر کتاب قیمت آنرا به دو پنس پائین آورد تا آنها را هرچه زودتر به فروش برساند. در سال 1860"دانته گابریل ُرستی" (Dante Gabriel Rossetti) شاعر معروف انگلیسی آنرا خواند و آنرا بسیار تعریف و تحسین نمود. طولی نکشید که شاعر دیگر انگلیسی"سوینبرن"Swinburne)) آن ترجمه را خواند و طی شرح مفصلی خیام و فیتز جرالد را ستود. بعد از سوینبرن"لرد هوتن" (Lord Houghton) یکی از دانشمندان و سخنسرایان معروف انگلیسی ترجمه رباعیات خیام را در مجامع بزرگ علمی و ادبی انگلستان معرفی و ستایش کرد. بدینسان کتاب فیتز جرالد که یکسال در دست کتابفروش مانده بود در ظرف چند ماه ده بار چاپ شد و در عرض چند سال تعداد چاپ آن از صد تجاوز کرد. از حیث قطع، بزرگترین و کوچکترین کتابی که تاکنون چاپ شده رباعیات خیام است. نام این کتاب به زبان انگلیسی چنین است (The rubaiyat of omar Khayyam rendered in to English ) یا به زبان فارسی "رباعیات عمر خیام، برگردانده شده به شعر انگلیسی".(3).
لطفا فیلم زیر را نگاه کنید
هوشنگ اتحاد در جای دیگری از کتاب خود از مرحوم قاسم غنی سفیر ایران در آمریکا نقل قول میکند که: هنوز من یک نفر آمریکائی را ندیدهام که عمر خیام را نشناسد و رباعیات او را نخوانده باشد و چیزی در حفظ نداشته باشد. یک روز با دختر بیست و یک سالهای صحبت میکردم، یک جمله گفتم: نام عمر خیام را شنیدهای؟ با کمال تعجب گفت چطور نشنیده باشم و شروع کرد به خواندن رباعیات خیام و چند رباعی از حفظ خواند. خدا رحمت کند فیتز جرالد را که به این خوبی از عهده ترجمه این شاهکار برآمده و این قدر نام ایران را گویا ساخته است.(5).
نگاهی به آثار فیتز جرالد:
فیتز جرالد کتبی چند درزبان انگلیسی نوشته که از بحث ما خارج است و آنچه که از سال1853-1855 مورد توجه شدید او بوده همانا افکار صوفیانه ایرانی بوده که 1- در 1856 حکایت سلامان و آبسال عبدالرحمن جامی را در دوجلد به انگیسی ترجمه کرده و در لندن منتشر نموده.
2- در سال بعد منطقالطیر فریدالدین عطار نشابوری را به انگلیسی ترجمه وچاپ کرد.
3- ترجمه منظوم رباعیات عمر خیام به زبان انگلیسی چاپ 1859 لندن. گفتنی است که ترجمه رباعیات خیام از لحاظ لفظ و واژه درست منطبق با اصل رباعیات خیام نیست بلکه مفهوم و منظور خیام را از رباعیات به صورت شعر انگلیسی برگردانده است. گوئی کتاب یک شخص فیلسوف و حکیم ایرانی را به انگلیسی ترجمه کرده و بیشتر تفسیر و ترجمه توام است.
منابع وماخذ:
1- نیکولا ماکیاولی: شهریار، ترجمه محمود محمود ص11-15.چاپ تهران 1324از انتشارات بنگاه آذر.
2- محمد رستمی: ایرانشناسان و ادبیات فارسی عص185-188.چاپ تهران 1390 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3- هوشنگ اتحاد:پژوهشگران معاصر ایران جلد سوم صص189-199. چاپ تهران 1380 از انتشارات فرهنگ معاصر.
4- ماخذ بالا ص199.
5- همان ماخذ ص74.
اگر شما همکاری گرامی ما هستی، مرسی که این مطلب را خواندی، اما کپی نکن و با تغییر به نام خودت نزن، خودت زحمت بکش!
پروتکل علمی - پزشکی جهانی برای مقابله کلیه ویروسهایی مانند کرونا که انتقالشان از طریق بسته هوایی است:
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
Date: چهارشنبه, سپتامبر 19, 2018 - 20:00
درباره نویسنده/هنرمند
Mohammad Akhtari محمد علی اختری سردفتر باز نشسته اسنادرسمی ، ساکن تورنتو است 905-758-9325 |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو