بر اساس این گزارش، قرائت نادرست جهت پرواز هواپیما به دلیل "خطای انسانی" باعث شد که یک اپراتور این هواپیما را پرواز هواپیمای شمال شرقی به سمت تهران در ارتفاع کم، تشخیص دهد و نه پروازی به سمت غرب از فرودگاه. در این گزارش آمده است که اپراتور سعی کرد مرکز فرماندهی را از تهدید آشکار مطلع کند، "اما پیام هرگز ارسال نشد... بدون دریافت پیشگیری یا پاسخی از مركز فرماندهی، وی هواپیما را هدفی خصمانه شناخته و برخلاف روال برنامه‌ریزی شده موشک شلیک کرده است". اولین کلاهک در نزدیکی هواپیما منفجر شد و بیش از ۲,۵۰۰ قطعه ترکش با سرعت ۶,۵۰۰ کیلومتر در ساعت - بیش از ۵ برابر سرعت صدا - به هواپیما و سیستم‌های هواپیما آسیب رساند، اما یکپارچگی ساختاری آن را دست نخورده باقی ماند و موشک دوم تقریبا هیچ اثری روی هواپیما نداشته است.
از گزارش نهایی دیروز ایران تا اظهار نظر رسمی امروز کانادا و خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی دقیقا چه بوده‌اند؟
اوکراین که پیشتر نیز این گزارش را دریافت کرده بود، چند دقیقه پس از اعلان این گزارش آن را رد کرد و "دیمیترو کولِبا"، وزیر خارجه این کشور در فیسبوکش گزارش را یک جانبه نامیده و گفته: "شرایط حاکم... به طور کامل تشریح نشده و علت‌های اصلی این اتفاق غمناک یا زنجیره اقداماتی که منجر به آن شده را بازگو نمی‌کند. این یک گزارش نیست، بلکه مجموعه از فریبکاری‌ست که هدفش رسیدن به حقیقت نیست، بلکه حفظ آبروی جمهوری اسلامی ایران است".
مارگ گارنو و عمر الغبرا، وزرای خارجه و حمل و نقل کانادا نیز عصر روز چهارشنبه ۱۷ مارس و تقریبا فقط چند ساعت پس از انتشار این گزارش، در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: "... این گزارش ایران تلاشی در پاسخ دادن به این سوال که واقعا چه اتفاقی در سقوط هواپیما افتاده نمی‌کند... به نظر می‌رسد ناقص است و هیچ واقعیت و مدرک سختی ندارد" و سپس افزوده‌اند که دولت فدرال این گزارش نهایی مبنی بر "خطای انسانی" را رد می‌کند. الغبرا در مصاحبه‌ای گفت: "این گزارش واقعاً از پرداختن به مواد و دلایل واقعی سرنگونی هواپیما پرهیز کرده... و توضیح نمی‌دهد که چرا ایران بیشتر فضای هوایی خود را برای تردد تجاری باز نگه داشته است". رالف گودیل، وزیر امنیت عمومی سابق لیبرال که به عنوان مشاور ویژه کانادا در واکنش به این حادثه انتخاب شده، این گزارش را غیرقابل قبول، "شیطانی" و "توهین" خواند و گفت: "این گزارش انبوهی از شکست است که به نظر می‌رسد همراه با بی‌احترامی بسیاری نسبت به زندگی بشر نگاشته شده است. بدون ارزیابی صادقانه از اشتباهات و چگونگی رفع آن، فضای هوای ایران امروز همانقدر خطرناک است که در ژانویه ۲۰۲۰ خطرناک بود".
مسائل بررسی شده شامل: انفجار در هواپیما بعلت مسائل فنی – انفجار در هواپیما در اثر وجود کالای خطرناک – انفجار در اثر مداخله غیر مجاز داخلی – هدف قرار گرفتن با اقدامات تروریستی – هدف قرار گرفتن در اثر اقدام نظامی، بوده است. این مسائل با اوکراین، ایالات متحده آمریکا و فرانسه و در خوانش جعبه سیاه، و کانادا، انگلستان، سوئد، آلمان و افغانستان مورد بررسی بوده است.
این گزارش می‌گوید هواپیما بر اثر وقوع سانحه و برخورد به موانع زمینی کاملا از بین رفته است. در این گزارش اطلاعات کاملی از ساخت، نگهداری و تعمیرات هواپیما، تجارب خدمه، چگونگی بلند شدن از باند، سخنان میان برج مراقبت با کابین خلبان، مشخصات دقیق محل سقوط، اطلاعات لاشه، اطلاعات پزشکی و پاتولوژی و غیره آمده است. همچین گزارش شامل ریز اطلاعات بدست آمده از بررسی جعبه سیاه نیز هست.
سپس گزارش به بررسی چگونگی پرتاب موشک‌ها و نقش شرایط نظامی در آن زمان و درگیری با آمریکا پرداخته و به مدیریت ریسک فضای پروازی در زمان سانحه اشاره کرده و احتمالات شناسایی اشتباه و اصابت تصادفی را طی جدولی مشروح مطرح نموده است. این گزارش به شرایط مشابه دیگری در دنیا و عملکرد موشک‌ها و هواپیماها نیز اشاره کرده و با ارزیابی ریسک به این نتیجه رسیده که چهار عامل خطا در تنظیم سامانه، نقص در برقراری ارتباط سامانه با مرکز هماهنگی، شناسایی و طبقه‌بندی اشتباه هدف کشف شده، نادیده گرفتن دستورالعمل شلیک، همگی باعث شدهاند هواپیما بعنوان هدف متخاصم مورد حمله قرار گیرد.
انفجار موشک اول در مجاورت هواپیما سیگنال‌های راداری و ضبط‌کننده‌های داده‌ها را از کار می‌اندازد در حالیکه هر سه نفر گروه پرواز زنده مانده و در حال مدیریت پرواز بودند ولی آسیب‌های وارده به هواپیما گسترش می‌یابد. موشک دوم احتمالا روی هواپیما غیر موثر بوده و هواپیما با یکپارچگی نسبی با زمین اصابت کرده و منفجر می‌شود.
گزارش می‌گوید بعلت شرایط اضطراری سریع و نیز عدم هماهنگی‌ها پرواز رخ داده و نیز رسیدگی به آن پس از سقوط دارای مشکلاتی بوده است. این گزارش نهایتا به توصیه‌های ایمنی کنونی و نتایج گزارش پرداخته و سپس همین گزارش به زبان انگلیسی در ادامه آمده است.
اعلان کانادا دقیقا چه می‌گوید؟
مقامات ایمنی کانادا امروز گفتند که تحقیقات ایران در مورد انهدام هواپیمای بین‌المللی اوکراین نتوانست ادعای سرنگونی به دلیل خطای انسانی را تأیید کند. "کتی فاکس" رئیس هیئت ایمنی حمل و نقل کانادا گفت که این گزارش هیچ توضیحی دقیق یا شواهدی در مورد عوامل اساسی که باعث شده واحد پدافند هوایی دو موشک زمین به هوا شلیک کند را ارائه نداد. او در کنفرانس مطبوعاتی ادامه داد: "تا امروز، ایران هیچ مدرکی برای حمایت از این سناریو ارائه نکرده است. به طور خلاصه، گزارش می‌گوید که چه اتفاقی افتاده، اما به چرایی آن پاسخ نمی‌دهد".
فاکس گفت: گزارش ایران به برخی از سوالات مهم در مورد توالی حوادثی که باعث شد اپراتور هواپیما اوکراینی را به عنوان تهدید اشتباه ببیند و سپس بدون مجوز از مقامات بالاتر به سمت آن شلیک کند، بی‌پاسخ گذاشته است. او افزود این گزارش توضیح نمی‌دهد که چرا ایران در زمان افزایش تنش‌های نظامی با ایالات متحده فضای پروازی خود را باز نگه داشت ولی برای چند ساعت اجازه پرواز چند هواپیما به عراق را نداد. او ادامه داد: "ما بر این باوریم که گزارش نهایی دیروز صادر شده توسط ایران ناقص بوده و سوالات زیادی همچنان بدون پاسخ مانده... از جمله سوالات دقیق مربوط به عوامل اساسی".
فاکس گفت که مقامات ایرانی که تحقیقات را بر عهده داشتند گفتند که نمی‌توانند اقدامات نیروهای نظامی را تحت قوانین تحقیق بین‌المللی بررسی کنند، اما وی این نتوانست را رد می‌کند. وی افزود: "این تحقیقات نیاز به بررسی فعالیت‌های نظامی داشت، شناسایی غلط، سوء مدیریت در ارتباطات، خرابی در تجهیزات نظامی، همگی از عوامل این حادثه بودند که باید بررسی می‌شدند اما برای حمایت از این سناریو، آنها انجام نشده‌اند. البته تحقیق در موارد نظامی هر کشوری بسیار چالش برانگیز است، اما من فکر می‌کنم برای اعتماد عمومی و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی، لازم است".
نظرات امروز فاکس نشان دهنده دور شدن کانادا از رویه‌های سنتی است که معمولاً در مورد نتایج گزارش مربوط به حوادث کشورهای دیگر، علنا اظهار نظر نمی‌کند. طبق قوانین بین‌المللی، کشوری که این حادثه در آن اتفاق افتاده، مسئول تحقیقات است اما فاکس گفت که او تصمیم گرفته ارزیابی مستقلی از این حادثه را تهیه کند. دیروز اعلان شده بود که در جلسه امروز گزارش پزشک قانونی کانادا نیز اعلان می‌شود که تا زمان تهیه این گزارش، اعلانی در این زمینه را شاهد نبوده‌ایم. کانادا تیم خود را به سرپرستی یک مدیر سابق گرد هم آورده است تا تحقیقات پزشکی قانونی خود را در مورد ترتیب وقایع منجر به سقوط هواپیما انجام دهد. دولت اکنون می‌گوید گزارش تیم در آینده نزدیک منتشر خواهد شد.
خانواده‌های قربانیان این پرواز دقیقا چه گفتند؟
در همان روز اعلان گزارش ایران، گروهی به نمایندگی از خانواده‌های قربانیان - ۱۳۸ نفر با کانادا ارتباط داشتند - یافته‌های گزارش را به شدت رد کردند. انجمن خانواده‌های قربانیان این پرواز در گزارشی گفت: "این گزارش ظاهری‌ست و صرفاً جعلنامه و ادامه‌ی دروغ است... مطالب منتشر شده در این گزارش، مانند گزارش‌های قبلی، دارای تناقضات بی‌شماری برای توجیه ادعاهای ایران در مورد علل سرنگونی‌ست که کاملا ناکافی می‌باشد".
اما امروز خانواده‌های قربانیان هم از ایران و هم از دولت کانادا انتقاد کردند. انجمنی که نمایندگان اعضای خانواده قربانیانی است که در این حادثه جان خود را از دست داده‌اند علاوه بر انتقاد شدید از گزارش ایران آنرا سرشار از "ناسازگاری" و "جعل" نامید، خواستار اقدام شدید کانادا علیه ایران نیز شد. اعضای خانواده قربانیان ماه‌هاست از كانادا می‌خواهند تا سازمان بین‌المللی هواپیمایی جهان را تحت فشار قرار دهد تا ایران را علناً محكوم كند، ایران را به دیوان بین‌المللی دادگستری ببرد، و کلیه مقامات ایرانی مربوطه را کاملا تحریم كند.
دولت کانادا اندکی پس از انتشار گزارش ایران آن گزارش را رد کرده و با استدلال "ناقص" و فاقد "حقایق و شواهد سخت" خواندن آن اعلان کرده بود که می‌خواهد بطور جداگانه این حادثه را بررسی نماید و در همین حال عمر الغبرا، وزیر حمل و نقل کانادا گفت که دولت با متحدانش در مورد همکاری در پاسخگویی به این گزارش در حال گفتگوست. وی پیشتر اعلان کرده بود که معتقد است موثرترین راه برای دستیابی به حقیقت، نهادهای بین‌المللی هستند.
بخشی از این گزارش بصورت زنده تهیه شده است.
 |
